Tổ chức thương mại thế giới (WTO) ngày 24-7 cho biết đã thành lập cơ quan giải quyết tranh chấp để điều tra việc Trung Quốc thắt chặt nguồn cung đất hiếm theo khiếu kiện của Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản.
Cụ thể, WTO sẽ điều tra về hạn ngạch xuất khẩu, thuế và những hạn chế khác đối với đất hiếm (tên gọi chung cho 17 nguyên tố có hàm lượng rất ít trong vỏ trái đất) và hai kim loại tungsten and molybdenum.
Trung Quốc chiếm 90% nguồn cung đất hiếm của thế giới. 17 nguyên tố trên rất cần thiết cho việc sản xuất sản phẩm của các ngành công nghệ cao như hệ thống phòng thủ tên lửa, tuốc-bin gió và điện thoại thông minh. Vì thế, khi Trung Quốc quyết định giảm 40% sản lượng khai thác và hạn ngạch xuất khẩu đất hiếm vào năm 2010, giá đất hiếm đã tăng vùn vụt hơn 537% vào năm ngoái.
Trung Quốc nói lấy làm tiếc vì đơn khiếu kiện của Mỹ, Nhật Bản và EU và giải thích Trung Quốc chỉ muốn kiểm soát tình trạng khai thác đất hiếm quá mức và nạn ô nhiễm môi trường do ngành công nghiệp đất hiếm gây ra.
Nếu cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO cho rằng Trung Quốc vi phạm các quy định của tổ chức này, Trung Quốc có thể bị buộc phải bỏ hoặc chỉnh sửa một số chính sách về đất hiếm để tăng thêm nguồn cung cho thị trường.
Việt Nam, Na Uy, Oman, lãnh thổ Đài Loan, Hàn Quốc, Ả-rập Saudi, Brazil, Ấn Độ, Canada và Colombia sẽ tham gia vụ kiện với tư cách là bên thứ ba (thành viên WTO có “lợi ích thương mại đáng kể” trong vụ kiện). Các bên thứ ba có thể giám sát và cho ý kiến trong quá trình xét xử.
Sau khi Trung Quốc đặt ra hạn ngạch hạn chế xuất khẩu đất hiếm, các công ty khoáng sản lớn khác trên toàn cầu đã tìm các nguồn đất hiếm để giúp giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Chẳng hạn, công ty Molycorp (Mỹ) đã bắt đầu khai thác đất hiếm ở các mỏ tại bang California (Mỹ) và Công ty Avalon Rare Metals (Canada) đang thăm dò đất hiếm ở lãnh thổ tây bắc Canada.
Nhật Bản cũng đã ký thỏa thuận hợp tác khai thác đất hiếm ở tỉnh Quebec (Canada). Trong khi đó, Công ty Lynas Corp (Úc ) sắp khai thác đất hiếm ở núi Mount Weld (Úc) với triển vọng sản lượng 40.000 tấn/năm.
Trước tình hình thị trường thay đổi, Trung Quốc buộc phải hạ giá đất hiếm do nhu cầu yếu trong năm qua. Hiện, giá một số sản phẩm đất hiếm đã giảm mạnh, chẳng hạn như neodymium oxide có giá 67,5 đô la Mỹ/tấn vào ngày 23-7, giảm gần một nửa so với mức năm ngoái./.