ChuyenDoiSo

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị. Ảnh chụp từ điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Ảnh: MPI

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng ban Chỉ đạo nhấn mạnh, sau gần 10 năm thực hiện Nghị quyết số 19, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Do vậy, để sử dụng đất đai hiệu quả, Ban Bí thư đã thành lập Ban Chỉ đạo để tiến hành tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết quan trọng này để phân tích kỹ lưỡng những kết quả đạt, chưa đạt, tìm ra nguyên nhân, trên cơ sở đó tiến hành đánh giá toàn diện và đề xuất với cấp có thẩm quyền các giải pháp trong thời gian tới.

Thủ tướng yêu cầu các đại biểu tập trung thảo luận những kết quả đạt được, đi thẳng vào những vấn đề còn băn khoăn, những vấn đề còn ý kiến khác nhau, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong quá trình thực hiện Nghị quyết 19, nhất là những nguyên nhân chủ quan. Đồng thời, việc tổng kết Nghị quyết phải được tiến hành khoa học, bám sát thực tiễn, bám sát các quy định của Đảng, Nhà nước.

Hội nghị được nghe đại diện Ban Kinh tế Trung ương trình bày báo cáo dẫn đề và báo cáo tóm tắt kết quả tổng kết thực hiện Nghị quyết số 19/NQ-TW, trong đó nhấn mạnh đến những kết quả đạt được, tồn tại, nguyên nhân; quan điểm, mục tiêu trong thời gian tới; làm rõ nội hàm quản lý nhà nước về đất đai; làm rõ quyền nghĩa vụ của đại diện chủ sở hữu; sự phân công quản lý và sự phân cấp cho địa phương; các vấn đề về quản lý và sử dụng đất; mối quan hệ giữa nhà nước, thị trường về quản lý đất đai;…

Tại Hội nghị, các đại biểu đại diện các bộ, ngành, địa phương đã tập trung thảo luận, đóng góp ý kiến; đánh giá cao những nội dung được tổng kết, rút ra trong thời gian thực hiện Nghị quyết 19. Đồng thời trao đổi, phân tích về các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới, hoàn thiện công tác quản lý, sử dụng đất đai ở nước ta trong giai đoạn mới; làm rõ nội hàm của sở hữu toàn dân về đất đai; nội hàm của nhà nước thống nhất quản lý về đất đai; bổ sung thêm những nội dung để đảm bảo sở hữu toàn dân có thể vận hành hiệu quả trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: MPI

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đánh giá cao báo cáo đề dẫn và báo cáo tổng kết tình hình thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TW ngày 31/10/2012 của của Hội nghị lần thứ 6, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về "Tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp hóa theo hướng hiện đại". Báo cáo tổng kết đã chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu, đưa ra những kết quả đạt được, hạn chế, yếu kém, những quan điểm, định hướng rất toàn diện và sâu sắc. Đồng thời nhấn mạnh một số nội dung liên quan đến bất cập trong thời gian qua qua công tác quản lý nhà nước của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cũng như thực tế ở các địa phương hiện nay.

Về việc phân bổ và sử dụng đất đai hiện nay chưa thực sự hiệu quả, chưa thực sự trở thành một nguồn lực cho phát triển, còn để lãng phí nhiều. Năm 2017, Bộ có kiểm kê, đánh giá toàn bộ nguồn lực của đất nước cho thấy, nguồn lực từ đất đai sử dụng còn nhiều vấn đề. Do vậy, việc tổng kết Nghị quyết 19 và xây dựng Nghị quyết mới cho vấn đề quản đất đai là rất cần thiết và quan trọng.

Về việc phân bổ sử dụng đất hiện nay chưa có những quy định chặt chẽ để có định mức giao đất hợp lý cho nhu cầu sử dụng đất. Rất nhiều dự án giao quá với nhu cầu sử dụng đất; mức giá đề bù giải phóng mặt bằng, giá cho thuê đất ở mức thấp; sau một thời gian giá trị địa tô tăng lên thì giá trị địa tô đó chỉ có nhà đầu tư được hưởng chứ không còn sự chia sẻ lợi ích giữa nhà nước, nhà đầu tư và người dân. Về cơ bản, nhiều địa phương đất thương mại, đất có thể thực hiện các dự án tốt thì phần lớn đã giao cho nhà đầu tư nên việc nhà đầu tư mới có thể tham gia, tiếp cận đất sẽ khó và dẫn đến mất nhiều cơ hội, mất nhiều giá trị địa tô và không được chia đều cho nhà nước và người dân.

Về cơ chế tài chính và khai thác nguồn tài chính từ đất đai không ổn định và lâu dài, hình thức đưa tiền sử dụng đất một lần dẫn tới một số địa phương tập trung vào cách làm này; để có được nguồn đầu tư ngắn hạn đầu tư vào các công trình theo nhu cầu của địa phương thì chưa xem xét đến lợi ích tổng thể mang tính dài hạn; chính sách ưu đãi miễn tiền thuế đất có thời hạn rất dài dẫn đến việc lạm dụng xin dự án thuê đất rồi giữ lại đất không triển khai mà chờ tăng giá để chuyển nhượng, liên doanh, liên kết. Việc chênh lệch giữa giá đền bù với giá cho thuê đất, giá thị trường sau khi các nhà đầu tư đã đầu tư kết cấu hạ tầng, nhất là dự án kinh doanh bất động sản có sự chênh lệch rất lớn. Việc xử lý chưa thỏa đáng giữa quyền lợi nhà nước, nhà đầu tư và người dân khi chuyển mục đích sử dụng đất.

Theo Bộ trưởng, các lợi thế “đất vàng” của doanh nghiệp nhà nước khi cổ phần hóa chưa tính toán sát với thị trường và tiềm năng khai thác của nó.

Việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất còn một số bật cập; nhiều rủi ro, chi phí cao như hệ thống pháp luật quy định về trình tự, thủ tục tiếp cận đất đai để thực hiện các dự án đầu tư giữa các hệ thống pháp luật như: đất đai, đầu tư, đấu thầu chưa có sự thống nhất, gây khó khăn cho việc thực hiện các thủ tục chấp thuận đầu tư, đấu giá, đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất, đặc biệt là trong các khu đất thực hiện dự án có tài sản công, dự án đầu tư cung cấp các sản phẩm dịch vụ công ích còn lúng túng trong việc thực hiện các thủ tục tiếp theo về đất đai sau khi trúng đấu thầu.

Việc đấu thầu, đấu giá để giao đất cho nhà đầu tư, có lẽ phải thay đổi quan điểm về cách điểm cách tiếp cận, đó là không phải chúng ta muốn thu được nhiều nhất từ việc đấu giá đất mà phải tiếp cận theo hướng thu được nhiều giá trị nhất từ các công trình trên đất thì sẽ mang lại nhiều lợi ích cho đất nước hơn; không phải chỉ vì một mục đích đấu giá đất để được nhiều tiền nhất mà phải là giao đất để được nhiều giá trị nhất, mang lại hiệu quả cho nền kinh tế mới là vấn đề cốt lõi, quan trọng. Xuất phát từ hiệu quả dự án để xác định đấu giá, đấu thầu để mang lại lợi ích cho đất nước, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Về thu hồi đất, hiện nay vướng mắc lớn nhất liên quan đến giải ngân đầu tư công, có nhiều nguyên nhân. Thực tiễn cho thấy, nguyên nhân chủ yếu do khâu quản lý nhà nước ở địa phương về đất đai; không có cơ sở dữ liệu; xác định giá trị đền bù giải phóng mặt bằng không hết; định giá không thống nhất;… Theo quy định hiện nay, các doanh nghiệp đứng ra tự thỏa thuận đền bù là rất khó khăn; phải nghiên cứu vấn đề này nếu không sẽ rất vướng, kể cả trong đầu tư công, đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài thì giải phóng mặt bằng, thu hồi đất rất khó.

Chính sách đất đai chưa tạo điều kiện để tích tụ đất nông nghiệp. Đối tượng nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp đang bị giới hạn quá mức cần thiết như: chỉ những người làm nông nghiệp, sống tại địa phương, thời hạn giao đất, cho thuê đất chưa đủ dài để đảm bảo tính ổn định, đầu tư lâu dài và gắn bó; việc quản lý mục đích sử dụng đất nông nghiệp còn thiếu linh hoạt, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

Cơ chế quản lý, sử dụng đất công còn thiếu công khai, minh bạch, chưa thống nhất giữa các quy định của pháp luật về quản lý đất đai và quy định của pháp luật về quản lý tài sản công; quản lý sử dụng nông trường, lâm trường quốc doanh đang còn tồn tại và thiếu các quy định xử lý.

Bộ trưởng cũng đề cập đến các vấn đề liên quan đến quy định về chế độ các loại đất đặc thù chưa được hoàn thiện như về đất quốc phòng, đất an ninh, các loại hình bất động sản mới; Chế độ sử dụng đất đai của các nhà đầu tư nước ngoài.

Toàn cảnh tại điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Ảnh: MPI

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao các ý kiến góp ý tâm huyết, trách nhiệm, khả thi, gắn với tình hình thực tiễn. Đa số ý kiến tán thành tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 19, từ đó rút ra được những mặt được, chưa được và đưa ra nguyên nhân, các quan điểm tư tưởng chỉ đạo và nhiệm vụ, giải pháp đề ra. Các ý kiến cũng đánh giá cao sự chuẩn bị của Ban Chỉ đạo, bày tỏ đồng tình với nhiều nội dung trong Báo cáo và đưa ra những băn khoăn cần làm rõ, phân tích kỹ lưỡng, toàn diện hơn, nhất là vấn đề liên quan đến người dân và doanh nghiệp.

Trên cơ sở các ý kiến góp ý, Thủ tướng đề nghị Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập tập trung vào một số vấn đề về hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai; cải cách thể chế để tạo ra nguồn lực từ đất đai; đây là vấn đề lớn, cần cân nhắc, tính toán và có đánh giá chặt chẽ, toàn diện để chính sách đưa ra thực chất, đi vào cuộc sống.

Về quy hoạch sử dụng đất đai, Luật Quy hoạch có hiệu lực từ năm 2017, cần tổ chức việc quy hoạch đất đai phù hợp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; công tác quản lý đất đai, nhất là ở cấp cơ sở. Hệ thống chính trị ở cơ sở đóng vai trò như thế nào trong quản lý đất đai; xác định rõ hơn các chủ thể liên quan đến đất đai để xác định rõ trách nhiệm, quyền hạn, lợi ích của các chủ thể này.

Thủ tướng cũng làm rõ các vấn đề liên quan đến tích tụ đất đai; Vấn đề đền bù, giải tỏa; khiếu kiện liên quan đến đất đai; Đấu thầu đất; Xây dựng kế hoạch, quy hoạch, chiến lược tăng cường sự giám sát, kiểm tra; phân cấp phân quyền, biết đến đâu quản lý đến đó, giảm thủ tục hành chính; Xây dựng chế tài để ngăn chặn đẩy lùi tham nhũng liên quan đến đất đai;…

Thủ tướng đề nghị, từ những phân tích, đánh giá xây dựng Nghị quyết mới nhằm giải quyết những vấn đề lớn, giải phóng nguồn lực một cách tối đa, giảm khiếu kiện và giảm tiêu cực, tham nhũng; đây là những vấn đề lớn cần tập trung tháo gỡ; tinh thần chung của Nghị quyết mới là tiếp tục đổi mới chính sách về đất đai; bám sát thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo, phát huy được nguồn lực để thực hiện các mục tiêu Đại hội Đảng đã đề ra./.