ChuyenDoiSo

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh: MPI

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, dịch bệnh mang đến nhiều khó khăn, thách thức, nhưng cũng mang đến cả bài học, cơ hội và tương lai mới cho các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Qua những tác động và thay đổi từ dịch bệnh, chúng ta mới nhận ra những khiếm khuyết, điểm yếu trong hệ thống, hạn chế của nền kinh tế và xã hội, quan trọng hơn là cơ hội để chúng ta kịp điều chỉnh cho một tương lai mới, tương lai của hậu Covid-19 đang diễn ra.

Các quốc gia trên thế giới và cả Việt Nam trong thời gian qua đã thực hiện nhiều nhiệm vụ, giải pháp để kiểm soát, phòng chống dịch bệnh Covid-19 nhưng cũng đồng thời duy trì, phục hồi nền kinh tế và thích ứng với những xu hướng phát triển mới, phương thức sản xuất mới, cấu trúc mới và cuộc chơi mới… để hướng tới các cấu trúc kinh tế - xã hội an toàn hơn, bền vững hơn.

Để đối phó với đại dịch, vừa qua Chính phủ nhiều nước đã và đang thực hiện nhiều giải pháp mạnh mẽ, dành nguồn lực lớn để phòng, chống dịch bệnh, chống suy thoái và phục hồi, phát triển kinh tế vì đây chính là cơ hội để đẩy nhanh việc giải quyết những hạn chế cố hữu, cơ cấu lại và phát triển các động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế.

Kinh nghiệm quốc tế, khuyến nghị của các chuyên gia, tổ chức quốc tế đều cho rằng, Việt Nam cần phải xây dựng Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, để không “lỡ nhịp” khi bước vào “trạng thái bình thường mới”, để đẩy nhanh quá trình chuyển dịch mô hình tăng trưởng theo hướng kinh tế xanh, chuyển đổi số, công nghệ số, để chủ động tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị, chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng mới toàn cầu…cũng như xu thế chuyển đổi các hoạt động tài chính, thương mại, giáo dục, y tế, khám chữa bệnh trên nền tảng trực tuyến.

Việt Nam đã và đang chịu nhiều ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nhất là khi đợt dịch thứ 4 bùng phát vào tháng 7/2021. Kinh tế tăng trưởng chậm lại, Quý III âm 6,17%, 9 tháng năm 2021 chỉ đạt 1,42%; hoạt động sản xuất, lưu thông hàng hóa, các chuỗi cung ứng, tiêu dùng bị gián đoạn, đứt gãy; chi phí sản xuất tăng cao; năng lực nội tại, sức chống chịu của nền kinh tế ngày càng giảm sút; nguồn lực của cộng đồng doanh nghiệp ngày càng bị bào mòn; đời sống của người dân, người lao động gặp nhiều khó khăn.

Thời gian qua, được sự ủng hộ của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp, người dân. Chính sách hỗ trợ chủ yếu bao gồm cả chính sách tài khóa và tiền tệ về thuế, phí, lệ phí, khoanh nợ, giãn nợ, gia hạn và giảm lãi suất các khoản vay, chi ngân sách nhà nước với quy mô khoảng 6,7 tỷ USD. Nếu tính cả các khoản hỗ trợ qua các kênh khác như Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, các khoản miễn, giảm cước viễn thông, điện, nước, học phí, quy mô các gói hỗ trợ năm 2021 là khoảng 10,45 tỷ USD, tương đương 2,84% GDP. Tuy nhiên so với nhiều nước trong khu vực như Thái Lan (11,4% GDP), Ma-lai-xi-a (5,3% GDP) thì mức hỗ trợ này vẫn là mức thấp.

Ngoài ra, bên cạnh các gói hỗ trợ từ nhà nước (gồm các chính sách tài khóa ưu tiên đầu tư hạ tầng, giảm áp lực chi phí cho doanh nghiệp, hỗ trợ người dân, lao động, phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, chuyển đổi số…) thì thực tế các quốc gia này còn thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm tăng khả năng tiếp cận vốn, giảm chi phí vốn vay cho doanh nghiệp nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ, hợp tác xã, hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, thời gian qua chính sách hỗ trợ của Việt Nam vẫn chủ yếu nhằm giải quyết khó khăn ngắn hạn về tài chính của doanh nghiệp, người dân, chủ yếu tác động về phía cung của nền kinh tế; thiếu các giải pháp mang tính tổng thể, dài hạn, đồng bộ với nguồn lực đủ lớn để thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế gắn với cải cách cơ cấu, cải thiện năng lực cạnh tranh, sức chống chịu của nền kinh tế trước các cú sốc trong tương lai.

Hiện nay, Việt Nam đã bắt đầu thay đổi cách tiếp cận với dịch Covid-19 theo hướng “thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả dịch bệnh Covid-19” để thực hiện vừa phòng, chống dịch hiệu quả, vừa khôi phục và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Độ bao phủ, tiến độ tiêm vắc-xin ngày càng khả quan cũng tạo điều kiện tốt để mở cửa, khôi phục lại các hoạt động kinh tế.

Do đó, chương trình phục hồi và phát triển kinh tế là rất cấp thiết để có được những chính sách đúng đắn, tập trung mọi nguồn lực nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả nhất để kiểm soát dịch bệnh, hỗ trợ người dân, người lao động, nền kinh tế vượt qua khó khăn, thử thách, nắm bắt các thời cơ, xu hướng mới để nhanh chóng phục hồi và phát triển trong trạng thái bình thường mới.

Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng chương trình phục hồi và phát triển kinh tế. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã khẩn trương phối hợp với các bộ, cơ quan và địa phương để nghiên cứu xây dựng Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế gắn với nâng cao năng lực nội tại và tính tự chủ của nền kinh tế đến năm 2023.

Đảng, Quốc hội đã xác định đến năm 2025, nước ta trở thành nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp. Tăng trưởng GDP bình quân 5 năm khoảng 6,5-7%; đồng thời đẩy mạnh đổi mới, sáng tạo, nâng cao rõ rệt về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Kinh tế nước ta trong thời gian tới phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, áp lực về ổn định kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn của nền kinh tế, nhất là ngân sách nhà nước, nguồn cung và giá cả nguyên vật liệu đầu vào nhập khẩu, tiêu dùng nội địa, thiên tai, biến đổi khí... Thách thức và yêu cầu đặt ra cho năm 2022 và năm 2023 là hết sức to lớn.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: MPI

Trước tình hình đó, với quyết tâm thực hiện thắng lợi mục tiêu 5 năm đã đề ra, tinh thần đổi mới, sáng tạo, Chương trình cần hướng tới mục tiêu tạo nền tảng, hỗ trợ các động lực tăng trưởng trong giai đoạn phục hồi khi dịch bệnh được kiểm soát, đồng thời cũng cần bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tạo việc làm và phát triển nguồn nhân lực bền vững, hạn chế làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu, định hướng, tầm nhìn dài hạn.

Để thực hiện mục tiêu này, Chương trình cần đưa ra được các giải pháp cụ thể gắn với nguồn lực đi kèm, phù hợp với năng lực của nền kinh tế, khả năng cân đối ngân sách nhà nước. Để phục hồi và phát triển kinh tế cũng cần xác định đối tượng ưu tiên hỗ trợ phù hợp, có trọng tâm, trọng điểm, hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, các hoạt động kinh tế tạo động lực phục hồi và phát triển bền vững cho nền kinh tế. Đồng thời, cần có giải pháp về y tế để chủ động “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả với dịch Covid-19”. Chính sách phải tổng thể, tác động cả về phía cung để giảm chi phí sản xuất, phía cầu để tạo đầu ra sản phẩm và các khâu kết nối, lưu thông hàng hóa, logistics.

Thời gian thực hiện Chương trình cần đủ dài để có thể xây dựng và triển khai các giải pháp tạo cơ sở phục hồi mạnh mẽ, vững chắc cho doanh nghiệp, nền kinh tế, góp phần phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế bình quân cả giai đoạn 2021-2025 là 6,5-7%/năm.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư mong muốn nhận được các ý kiến tham gia của các đại biểu để có thể hoàn thiện Chương trình với tinh thần hỗ trợ cao nhất cho doanh nghiệp, người dân, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đổi mới mô hình tăng trưởng, sức cạnh tranh, năng lực nội tại và tính tự chủ, hướng đến mục tiêu phục hồi và phát triển kinh tế nhanh.

Tại Hội nghị, các đại biểu sẽ cùng thảo luận, đánh giá bối cảnh, tình hình và tác động của đại dịch Covid-19 đến kinh tế thế giới và Việt Nam, các chính sách và kinh nghiệm hỗ trợ phục hồi kinh tế của các quốc gia trên thế giới. Trên cơ sở đó, khuyến nghị chính sách cho Việt Nam. Các yêu cầu đối với Việt Nam để phục hồi và phát triển nền kinh tế và thích nghi với các trật tự, cấu trúc này. Đánh giá các cơ hội cho Việt Nam để tận dụng quá trình phục hồi, cơ cấu lại nền kinh tế để chuẩn bị cho các diễn biến mới trong tương lai.

Khuyến nghị về nguyên tắc, yêu cầu, thời gian, phạm vi, quy mô, đối tượng và hình thức của các chính sách hỗ trợ; đánh giá mối quan hệ của Chương trình phục hồi này với các chính sách hỗ trợ đang thực hiện. Đánh giá và khuyến nghị về các vấn đề xã hội, trong đó làm rõ những việc Việt Nam phải thực hiện để giải quyết các vẫn đề xã hội sau khi dịch bệnh được kiểm soát./.