ChuyenDoiSo

Tham dự Hội nghị, đại diện các bộ, ngành, chuyên gia, tổ chức quốc tế, đại biểu đã thảo luận về tác động của đại dịch; mục tiêu, đối tượng, phạm vi, thời gian thực hiện Chương trình; giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế đến năm 2023.

Giám đốc Ngân hàng Phát triển châu Á tại Việt Nam Andrew Jeffries phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: MPI

Phát biểu tại Hội nghị, Giám đốc Ngân hàng Phát triển châu Á tại Việt Nam Andrew Jeffries nhận định, Việt Nam là nền kinh tế có độ mở lớn nên ảnh hưởng của dịch Covid-19 rất nặng nề và rõ rệt, nhưng đến nay các đối tác thương mại lớn của Việt Nam đang trên đà phục hồi nhanh chóng và từ đó thúc đẩy giao thương. Trong thời gian gần đây, tỷ lệ tiêm phòng vắc-xin của Việt Nam gia tăng nhanh chóng, nhất là trong 6 tuần gần đây, tạo điều kiện cho sự mở cửa sớm, góp phần tăng trưởng. Mối tương quan giữa độ phủ vắc-xin và phục hồi kinh tế đó là độ phủ vắc-xin càng rộng thì kinh tế càng sớm phục hồi. Việt Nam cần chủ động tận dụng các Hiệp định thương mại tự do để gia tăng xuất khẩu, tham gia nhiều hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam cần mở cửa một cách an toàn, bảo đảm quan hệ thông suốt, lành mạnh giữa ngân hàng và doanh nghiệp cũng như cẩn trọng với nợ xấu xuất hiện.

Trưởng Đại diện Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam Francois Painchaud cho rằng, Việt Nam nên tạo ra sự cân bằng tốt hơn giữa các gói hỗ trợ tài chính và tài khóa, chú trọng nhiều hơn đến phần chi tiêu, bên cạnh các giải pháp hỗ trợ về thuế.

Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam Phan Đăng Tuất đánh giá, doanh nghiệp hỗ trợ đang bị đứt gãy từ cả hai phía đầu ra cho đến cung ứng đầu vào. Từ thực trạng hiện tại của ngành công nghiệp hỗ trợ, cần nhìn dài hơn đến việc tái cấu trúc nền kinh tế nói chung và tái cấu trúc ngành công nghiệp hỗ trợ nói riêng. Ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam hiện nay mới chỉ dừng ở lại khâu gia công, chế tạo chi tiết linh kiện, trong khi máy móc nhập khẩu, linh kiện nhập khẩu, điều này tạo ra một khoảng trống cho nền kinh tế.

Chuyên gia Cao Viết Sinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: MPI

Chuyên gia Cao Viết Sinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất, thay vì đưa ra các nhóm giải pháp thì nên thiết kế Đề án theo 05 chương trình thành phần. Bởi vì trong bối cảnh hiện nay, phục hồi và phát triển kinh tế là vấn đề rất lớn nên cần có những chương trình triển khai cụ thể chứ không chỉ là nhóm giải pháp như thông thường.

Thứ nhất, chương trình tiêm vắc-xin gắn với mở cửa nền kinh tế, trong đó bao gồm các vấn đề như: tăng năng lực của các cơ sở y tế, tiêm vắc-xin để đạt miễn dịch cộng đồng, vừa mở cửa trở lại vừa bảo đảm hệ thống y tế hoạt động thông suốt, hiệu quả, ứng phó linh hoạt với dịch bệnh. Chương trình này phải được đẩy mạnh và cố gắng hoàn thành trong quý I/2022. Thứ hai, chương trình phục hồi doanh nghiệp và thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế dựa trên các trụ cột về kinh tế, bao gồm: xử lý vướng mắc, giảm lãi suất khoản cho vay, phục hồi chuỗi giá trị, khoanh nợ cho doanh nghiệp có tiềm năng, lợi thế. Đối với doanh nghiệp không có tiềm năng, phải tính đến việc dứt khoát tái cơ cấu hoặc giải thể. Cùng với đó, xem xét lại một loạt các điều kiện cho vay. Tất cả những vấn đề liên quan đến doanh nghiệp như: chuyển đổi số, giảm chi phí logistics… nên gom vào một chương trình để tái cơ cấu gắn với tự chủ kinh tế.

Thứ ba, chương trình về phục hồi du lịch, kích cầu tiêu dùng trong nước. Đây là vấn đề hết sức quan trọng, liên quan đến nhiều nội dung như: cho vay tiêu dùng, lưu thông dòng tiền trong dân, hỗ trợ cho người dân, qua đó kích cầu tiêu dùng. Thứ tư, chương trình khơi thông nguồn lực để phát triển, tập trung vào kết cấu hạ tầng, trong đó có thu hút nguồn vốn ODA, FDI và cơ cấu lại đầu tư công. Thứ năm, chương trình được xem như “chìa khoá” tạo nền tảng cho những quyết sách quan trọng, đó là cải cách thể chế, nâng cao năng lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền, nhất là bộ máy chính quyền cơ sở. Từ thực tiễn công tác chống dịch thời gian qua, có thể thấy việc điều phối, ứng phó của chính quyền cơ sở nổi lên như một vấn đề rất bất cập. Do vậy, cải cách thể chế, tăng cường chất lượng thực thi của chính quyền cơ sở là một trong những điều kiện tiên quyết để thúc đẩy phục hồi kinh tế không những trong ngắn hạn, mà còn về dài hạn và có tính bền vững.

Theo ông Cao Viết Sinh, đi cùng với 05 chương trình là điều kiện về quản lý rủi ro cho quá trình kích thích nền kinh tế. Điều này đồng nghĩa với việc quản lý kinh tế khi mở cửa trở lại phải làm sao để bảo đảm cân đối vĩ mô, kiểm soát lạm phát, kiểm soát nợ xấu cũng như tỷ lệ doanh nghiệp phá sản.

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực gợi mở vấn đề chuyển đổi chiến lược, từ mục tiêu kép thành “đa mục tiêu” bao gồm bảo đảm hệ thống y tế, yếu tố an sinh xã hội và năng lực phát triển kinh tế. Việc thay đổi chiến lược phòng chống dịch đã được thống nhất, nhất quán nhưng cần làm rõ như thế nào là “sống chung với dịch”. Bên cạnh việc phân loại nhóm rủi ro lây lan dịch bệnh theo địa lý, cần phải đối chiếu theo cả lĩnh vực ngành nghề kinh tế, cần ban hành khung chương trình phục hồi để địa phương lấy đó làm căn cứ xây dựng chương trình phục hồi kinh tế của địa phương mình.

Bên cạnh đó, các biện pháp giãn cách phải được thực hiện phù hợp hơn; gói hỗ trợ cần thực thi nhanh, giải quyết ngay các vướng mắc liên quan đến hỗ trợ người dân, doanh nghiệp; thiết kế gói hỗ trợ mới tập trung vào đối tượng lao động tự do, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp; cần có lộ trình kế hoạch mở cửa rõ ràng để doanh nghiệp chuẩn bị lực lượng lao động; tìm kiếm động lực tăng trưởng mới trên cơ sở phát triển kinh tế xanh.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu kết luận Hội nghị. Ảnh: MPI

Phát biểu kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, kiến nghị của các chuyên gia là xác đáng và quý báu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp thu các góp ý, tổng hợp, nghiên cứu để xây dựng Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế giai đoạn 2022-2023 bám sát thực tiễn và hiệu quả.

Qua thời gian phòng, chống dịch Covid-19, một số bài học, kinh nghiệm liên quan đến kinh tế - xã hội tại Việt Nam đã được rút ra. Thứ nhất, năng lực về y tế công cộng, nhất là y tế dự phòng, y tế cơ sở còn yếu, không có dự phòng nên khi tình huống bất ngờ xảy ra, hệ thống y tế lúng túng, bất ngờ và bị động. Thứ hai, năng lực quản trị xã hội, năng lực quản lý nhà nước, xử lý tình huống của các bộ các cấp cần phải được cải thiện. Thứ ba, kiến thức, ý thức và kỹ năng của người dân để tự bảo vệ mình trước biến động chưa được trang bị, quan tâm đúng mức. Thứ tư, sản xuất, cung ứng thị trường đầu vào, đầu ra đang phụ thuộc quá nhiều vào một số ít doanh nghiệp hay thị trường, do vậy tính tự lực, tự cường, tự chủ của nền kinh tế sẽ mong manh. Thứ năm, trong hoạt động sản xuất kinh doanh, thị trường phải chú ý đến năng lực dự phòng và dự trữ để có khả năng chống chịu.

Thứ sáu, phải rút ra bài học kinh nghiệm đó là phải biết dựa vào sức mạnh của dân, dựa vào chính quyền cơ sở. Sáu vấn đề này là bài học quan trọng, quý báu để chúng ta nhìn nhận lại những vấn đề thiếu sót, có điều chỉnh phù hơn trong thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Về vấn đề vắc-xin được các chuyên gia quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ Việt Nam thống nhất, vấn đề vắc-xin là quan trọng nhất và cần phải đẩy nhanh tiêm cho các đối tượng ưu tiên, trong đó có người lao động. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1399/QĐ-TTg ngày 13/8/2021 về thành lập Tổ công tác của Chính phủ về ngoại giao vắc-xin để tìm kiếm nguồn vắc-xin, thúc đẩy để tiêm đủ vắc-xin trên diện rộng nhanh nhất. Dự kiến trong tháng 10-11/2021 sẽ có thêm các đợt vắc-xin về Việt Nam góp phần tăng độ phủ của vắc-xin rộng hơn, chúng ta sẽ có điều kiện tiêm đủ 2 mũi và mở cửa nhanh hơn, giúp các doanh nghiệp và nền kinh tế phục hồi nhanh hơn.

Ảnh: MPI

Về chương trình phục hồi kinh tế, tại Hội nghị các chuyên gia cho rằng, tài khóa là chính sách quan trọng trọng chương trình phục hồi kinh tế nên mở rộng quy mô chính sách tài khóa và nới lỏng chính sách tiền tệ để đáp ứng được các nguồn lực phục hồi và phát triển trong thời gian tới. Vắc-xin là quan trọng, quyết định nhưng không phải là giải pháp duy nhất, mà cần có các giải pháp tổng thể về y tế cộng đồng, y tế cơ sở để đảm bảo chủ động được trong phòng, chống, chữa bệnh, bảo vệ sức khỏe cho người dân. Các khuyến nghị và hàm ý cho Việt Nam để thiết kế các chính sách mang tính tổng thể, vừa xử lý những vẫn đề trước mắt, vừa xử lý các vấn đề lâu dài. Đây phải xác định là cơ hội để Việt Nam cơ cấu lại nền kinh tế, bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp FDI. Đây cũng là cơ hội để đẩy mạnh hệ thống y tế, năng lực về y tế, sản xuất các trang thiết bị y tế trong nước; cơ hội để đẩy nhanh cải cách, cơ cấu lại nền kinh tế phát triển nhanh hơn theo hướng bền vững, bao trùm và an toàn hơn.

Về các chính sách trong thời gian tới, theo các chuyên gia, đầu tiên phải xây dựng lộ trình mở cửa, có hướng dẫn cụ thể cho các đối tượng liên quan để xây dựng các phương án của mình, các chính sách mới cũng cần thực hiện nhanh hơn, chú trọng đến cả những doanh nghiệp yếu, những đối tượng yếu thế, người nghèo, cải cách trong công tác thực thi để đảm bảo thực hiện đồng bộ ở các cấp, các ngành. Các chính sách hỗ trợ trực tiếp đóng vai trò quan trọng, bên cạnh các hỗ trợ gián tiếp cho doanh nghiệp, người dân, người lao động, đồng thời cần có tính toán đến hiệu quả của chính sách, hỗ trợ các hoạt động sản xuất, kinh doanh, hạn chế việc giảm nguồn thu của NSNN.

Các yêu cầu và lưu ý quan trọng đối với Việt Nam để phục hồi và phát triển kinh tế, thích nghi với các trật tự và cấu trúc mới của nền kinh tế cũng như khả năng của Việt Nam tham gia vào các trật tự và cấu trúc này, những xu hướng phát triển mới như kinh tế xanh, kinh tế số, chuyển đổi số, xây dựng ngành công nghiệp vật liệu, nâng cao năng lực nội tại và tính tự chủ của nền kinh tế Việt Nam thì cần phải được quan tâm hơn. Đây cũng là mục tiêu và những giải pháp căn cơ để cơ cấu lại nền kinh tế thích nghi được với các trật tự và cấu trúc mới, thực hiện hiệu quả mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước./.