ChuyenDoiSo

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu giải trình. Ảnh: quochoi.vn

Các vấn đề được đại biểu Quốc hội quan tâm như chính sách đặc thù đối với một số địa phương phải đặt trong sự phát triển chung và quy hoạch của vùng cũng như là quy hoạch trong tỉnh; dịch bệnh COVID-19 ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước của một số tỉnh do vậy lộ trình cũng phải phù hợp; phải có các đề án và chương trình cụ thể để đảm bảo hiệu quả khi Quốc hội ban hành các nghị quyết này, tức là phải làm gì để phát huy, vươn lên lan tỏa cho vùng và đóng góp được cho ngân sách; phải tổng kết, đánh giá, nhân rộng cũng như là hỗ trợ các địa phương khác, quy định các nguyên tắc, tiêu chí hướng dẫn cũng như là các chỉ tiêu cụ thể để giám sát; quan tâm hỗ trợ đến một số tỉnh, vùng kinh tế trọng điểm bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 vừa qua, để nhanh chóng phục hồi và phát triển; nghiên cứu những cơ chế, chính sách nên theo vùng, nhất là các vùng kinh tế trọng điểm; quy định trách nhiệm của người đứng đầu trong quá trình tổ chức thực hiện.

Về chủ trương, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, mỗi địa phương có điều kiện, trình độ phát triển khác nhau và khả năng phát triển cũng khác nhau, do vậy để tạo cú huých cho các địa phương có tiềm năng, lợi thế phát triển nhanh cần phải có một số cơ chế, chính sách đặc thù. Chủ trương này vừa để đảm bảo phát triển của các vùng kinh tế trọng điểm, vùng động lực làm đầu tàu để phát triển nhưng cũng phải quan tâm hài hòa với các địa phương khác. Trên thực tế, Đảng và Nhà nước luôn luôn chú trọng hài hòa phát triển cho các vùng, miền. Đối với các vùng khó khăn hiện nay đã có rất nhiều cơ chế, chính sách từ trước đến nay của Đảng, của Quốc hội, Chính phủ để đầu tư cho các vùng này. Bên cạnh các chương trình, mục tiêu cho vùng, hiện nay còn có 3 chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển vùng đồng bào dân tộc miền núi.

“Như vậy, chúng ta phải khẳng định là đã có sự quan tâm xử lý hài hòa. Đây chỉ là một số cơ chế, chính sách có tính chất đặc thù để làm thí điểm cho các tỉnh này có điều kiện bứt phá đi lên, còn hệ thống chính sách của chúng ta vẫn phải đảm bảo giữ nguyên, chứ không có sự mất công bằng trong hệ thống pháp luật. Chủ trương này là nhằm khai thác, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các địa phương, bứt phá, phát triển tạo động lực mới, các cực tăng trưởng mới, lan tỏa, thúc đẩy các tỉnh trong vùng, đóng góp cho phát triển chung của cả nước và đặc biệt là điều tiết ngân sách lớn hơn về cho trung ương”, Bộ trưởng nói.

Nguyên tắc và quan điểm của các cơ chế, chính sách đặc thù phải phù hợp với đường lối, phương hướng, nhiệm vụ phát triển địa phương, tính hợp hiến, hợp pháp và tính khả thi. Một số cơ chế, chính sách đặc thù thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội phải bảo đảm tính tương đồng với các tỉnh, thành phố khác đã được áp dụng các cơ chế này, đồng thời phải được nghiên cứu dựa trên các cơ sở lý luận và thực tiễn, vừa tạo điều kiện để bứt phá vừa đề cao tự lực, tự cường, vươn lên, cũng như là tính năng động, chủ động, sáng tạo của các địa phương, phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách và không ảnh hưởng đến bội chi, vượt trần nợ công. Tăng cường phân cấp, phân quyền nhưng phải đi đôi với xác định trách nhiệm cũng như là các cơ chế để kiểm soát, kiểm tra, giám sát, phù hợp với năng lực, điều kiện thực tiễn của từng địa phương.

Toàn cảnh cuộc họp. Ảnh: quochoi.vn

Về chính sách dư nợ vay, việc xác định chính sách dư nợ vay của các địa phương phải phù hợp với nhu cầu đầu tư phát triển, cũng như khả năng hấp thụ vốn, khả năng vay và khả năng trả nợ của từng địa phương. Mức dư nợ này đương nhiên là sẽ khác nhau, mỗi tỉnh, thành phố có quy mô lớn, thu ngân sách lớn khác nhau thì dư nợ mức trần cũng khác nhau. Bên cạnh đó, việc tăng mức dư nợ vay của địa phương sẽ được kiểm soát trong giới hạn và bội chi ngân sách nhà nước, trần nợ công của cả nước được Quốc hội xem xét, quyết định hằng năm. Trên thực tế, một số địa phương chưa sử dụng hết dư nợ này nhưng nếu được tạo cơ chế này thì các địa phương sẽ chủ động tính toán được nhu cầu của mình và thu xếp các nguồn vay cũng như tính toán hiệu quả của các dự án để sử dụng khi có nhu cầu.

Về vấn đề bổ sung có mục tiêu từ tiền tăng thu trên địa bàn của các tỉnh, thành phố, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, theo đó quy định ngân sách trung ương hỗ trợ mục tiêu cho các tỉnh, thành phố tăng từ tăng thu nhưng không vượt quá 70% và phải đảm bảo hai điều kiện khống chế. Thứ nhất là, không vượt quá tổng số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu so với thực hiện thu của năm trước. Đây là điều kiện để các tỉnh không được hạ dự báo kế hoạch để được hưởng cao hơn. Thứ hai là, ngân sách trung ương không hụt thu. Chính sách này vẫn đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và khả năng thực tế hỗ trợ của trung ương để tránh việc dự toán không sát thực tế.

Về chính sách phí và lệ phí trên địa bàn, Bộ trưởng cho biết, việc thực hiện chính sách này là thực hiện chủ trương phân cấp, trao quyền cho Hội đồng nhân dân của cấp tỉnh được chủ động, linh hoạt trong thực hiện chính sách này để bảo đảm nguồn thu phát huy hiệu quả. Mỗi địa phương có thể lựa chọn điều chỉnh phí và lệ phí khác nhau và phí môi trường, phí sử dụng công trình, kết cấu hạ tầng công cộng, cảng biển,… Việc ban hành các phí, lệ phí này phải có lộ trình phù hợp với thực tế.

Về vấn đề nghiên cứu các chính sách liên quan đến tổ chức bộ máy và biên chế, hiện nay Chính phủ cũng đang chỉ đạo các bộ, ngành liên quan để phối hợp với các tỉnh, thành phố nghiên cứu bổ sung một số chính sách phù hợp với đặc thù của từng tỉnh, thành phố trên cơ sở là diện tích hay quy mô dân số. Để thực hiện cơ cấu tổ chức bộ máy biên chế của các địa phương cho phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng làm rõ một số vấn đề liên quan đến phân cấp; khu thương mại tự do thành phố Hải Phòng; các chính sách về đầu tư hay đầu tư ngoài ngân sách. Đồng thời khẳng định sẽ tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu Quốc hội và phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Tài chính, Ngân sách để hoàn thiện Nghị quyết trình Quốc hội./.