ChuyenDoiSo

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh: MPI

Phiên khai mạc Hội nghị có sự tham dự của đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam; đồng chí Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Nội chính Trung ương; đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; đồng chí Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; đồng chí Trần Lưu Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; cùng đại diện lãnh đạo các cơ quan: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và đại diện một số cơ quan, tổ chức liên quan. Đại diện các Ủy ban của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở trung ương, địa phương và 19 đại biểu Quốc hội hoạt động kiêm nhiệm thuộc 13 đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, việc tổ chức Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách nhằm tiếp tục thảo luận một cách tập trung các vấn đề còn ý kiến khác nhau. Điều này một mặt nâng cao được chất lượng của các dự án luật, mặt khác rút được ngắn thời gian của kỳ họp chính thức. Tại kỳ họp thứ 5 tới, công tác lập pháp là một nhiệm vụ trọng tâm với việc xem xét cho ý kiến và thông qua nhiều dự án lớn và quan trọng. Trong đó, số lượng dự án luật trình xem xét thông qua hoặc xem xét lần đầu dự kiến gấp đôi do với các kỳ họp khác. Số lượng các dự án luật dự kiến đưa vào chương trình là rất lớn do yêu cầu bức thiết của thực tiễn.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu Quốc hội tại Hội nghị tập trung vào 7 dự án luật trong đó có 6 dự án luật trình Quốc hội xem xét thông qua gồm: Luật Hợp tác xã (sửa đổi), Luật Đấu thầu (sửa đổi), Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) Luật Giá (sửa đổi), Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), Luật Phòng thủ dân sự và dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Sau phát biểu khai mạc của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Hội nghị tiến hành thảo luận về dự án Luật Hợp tác xã (sửa đổi).

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: MPI

Trình bày Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau về dự án Luật Hợp tác xã (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, tại Kỳ họp thứ 4 (tháng 10-11/2022), Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến về dự án Luật Hợp tác xã (sửa đổi). Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) phát biểu tại Tổ và Hội trường, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã chủ trì phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cơ quan chủ trì soạn thảo), Thường trực Ủy ban Pháp luật, Bộ Tư pháp và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật. Ngày 16/3/2023, tại Phiên họp thứ 21 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Thường trực Ủy ban Kinh tế đã báo cáo một số vấn đề lớn của dự án Luật Hợp tác xã (sửa đổi).

Trên cơ sở Thông báo kết luận số 2107/TB-TTKQH ngày 23/3/2023 của UBTVQH, ý kiến của các ĐBQH, hợp tác xã (HTX), liên hiệp HTX và Liên minh HTX một số tỉnh, thành phố tại Hội thảo tổ chức tại miền Trung và miền Nam (ngày 22 - 24/3/2023) và ý kiến của các cơ quan hữu quan, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã chủ trì phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thường trực Ủy ban Pháp luật, Bộ Tư pháp và Liên minh HTX Việt Nam tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật để báo cáo tại Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách. Dự thảo Luật hiện nay gồm 12 chương với 115 điều, tăng 04 điều so với dự thảo Luật do Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.

Về một số vấn đề lớn của dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, về tên gọi của dự án Luật, đa số ý kiến đề nghị giữ nguyên tên gọi là Luật Hợp tác xã (sửa đổi) theo đúng Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, tránh các hệ lụy và tác động của việc thay đổi tên gọi như các chi phí xã hội phát sinh liên quan đến công tác tuyên truyền, giáo dục và phổ biến pháp luật cũng như việc phải rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật có liên quan. Thường trực Ủy ban Kinh tế xin tiếp thu, giữ nguyên tên gọi của dự án Luật là Luật Hợp tác xã (sửa đổi), đồng thời rà soát, sửa đổi, bổ sung tại các điều, khoản của dự án Luật và thiết kế lại bố cục, kết cấu của dự án Luật bảo đảm thống nhất, đồng bộ, phù hợp với tên gọi của dự án Luật.

Về việc thể chế hóa nội dung 08 chính sách tại Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới (Nghị quyết số 20-NQ/TW) (Chương II), nhiều ý kiến đề nghị tiếp tục nghiên cứu, rà soát, thể chế hóa đầy đủ 08 nhóm chính sách tại Nghị quyết số 20-NQ/TW bảo đảm tính khả thi, hiệu quả hỗ trợ và phù hợp với nguồn lực kinh tế; bảo đảm quy định thống nhất với các luật có liên quan, đặc biệt là chính sách tiếp cận mặt bằng sản xuất, kinh doanh cần bảo đảm, thống nhất, phù hợp với quy định tại dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đang trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến; chính sách tín dụng đối với HTX cần bảo đảm thống nhất, phù hợp với quy định của Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD); hoàn thiện chính sách tiếp thị và nghiên cứu thị trường, chính sách thuế, phí và lệ phí, chính sách hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro…; đề nghị rà soát, nghiên cứu nội dung tại các nghị định có liên quan để luật hóa một số quy định mang tính nguyên tắc về việc thực hiện các chính sách tại dự thảo Luật.

Thường trực Ủy ban Kinh tế đã tiếp thu, rà soát và chỉnh lý các quy định về nguyên tắc, tiêu chí, nguồn vốn thực hiện và nội dung chính sách, trong đó khẳng định một trong những nguyên tắc thực hiện chính sách là thống nhất triển khai theo Chương trình tổng thể về phát triển kinh tế tập thể, phù hợp với khả năng cân đối nguồn lực của Nhà nước ở từng thời kỳ, không thấp hơn chính sách hỗ trợ đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa; làm rõ tiêu chí thụ hưởng chính sách của Nhà nước đối với tổ hợp tác, HTX và liên hiệp HTX. Điều chỉnh các nội dung về 08 chính sách từ 01 điều tại dự thảo Luật do Chính phủ trình Quốc hội thành 08 điều (Điều 20 - Điều 27) quy định riêng về nội dung từng chính sách, rà soát và chỉnh lý các quy định nhằm bảo đảm phù hợp và thể chế hóa chủ trương tại Nghị quyết số 20-NQ/TW, phù hợp và thống nhất với quy định của pháp luật có liên quan.

Có ý kiến đề nghị cụ thể hóa chủ trương được nêu tại Nghị quyết số 20-NQ/TW về “Đánh giá hiệu quả kinh tế tập thể toàn diện về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, hiệu quả của tổ chức và của thành viên”, hiện nay Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang nghiên cứu, bổ sung chỉ tiêu thống kê đánh giá đóng góp của khu vực kinh tế tập thể vào tổng sản phẩm trong nước (GDP) nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương được nêu tại Nghị quyết số 20-NQ/TW và phù hợp với thực tiễn đóng góp của khu vực kinh tế tập thể cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Do vậy, UBKT xin Quốc hội chưa bổ sung nội dung này trong dự thảo Luật.

Có ý kiến đề nghị quy định ưu tiên cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, gắn hoạt động sản xuất, kinh doanh với chuỗi giá trị sản phẩm, ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã tiếp thu, rà soát, bổ sung tại Điều 18 một trong những tiêu chí ưu tiên lựa chọn tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX được thụ hưởng chính sách của Nhà nước là tham gia liên kết hình thành chuỗi giá trị, cụm liên kết ngành, gắn với kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, nông nghiệp hữu cơ, thích ứng biến đổi khí hậu, chuyển đổi số vì mục tiêu phát triển bền vững, tổ chức hoặc tham gia các hoạt động lợi ích cộng đồng dân cư. Tại dự thảo Luật cũng quy định một số chính sách ưu tiên cho lĩnh vực nông nghiệp như hỗ trợ tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX chi phí xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất, kinh doanh, hình thành chuỗi sản xuất, cung cấp dịch vụ chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông, lâm, ngư nghiệp (khoản 3 Điều 26); hỗ trợ phí bảo hiểm nông nghiệp cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX (điểm a khoản 2 Điều 23); có các chính sách hỗ trợ tiếp cận mặt bằng sản xuất, kinh doanh để làm nhà kho, cửa hàng mua bán, trưng bày, giới thiệu sản phẩm… (khoản 2 Điều 21); được hưởng mức ưu đãi thuế, ưu đãi phí và lệ phí cao nhất trong cùng lĩnh vực, ngành, nghề và địa bàn theo pháp luật về thuế, phí và lệ phí (khoản 1 Điều 22); được miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp đối với thu nhập của tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX khi hoạt động tham gia liên kết với cá nhân, tổ chức khác hình thành chuỗi giá trị, cụm liên kết ngành, gắn với kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức vì mục tiêu phát triển bền vững (khoản 2 Điều 22).

Về Liên đoàn HTX, nhiều ý kiến đề nghị chưa luật hóa các nội dung liên quan đến liên đoàn HTX tại dự thảo Luật lần này, việc luật hóa sẽ xem xét điều chỉnh sau khi thực hiện nghiên cứu xây dựng thí điểm một số liên đoàn HTX theo đúng chủ trương của Nghị quyết số 20-NQ/TW. Theo Thường trực Ủy ban Kinh tế “Nghị quyết số 20-NQ/TW đã nêu chủ trương “nghiên cứu, xây dựng thí điểm một số liên đoàn hợp tác xã hoạt động chuyên môn hoá cao trong một số ngành, lĩnh vực”. Nếu quy định như dự thảo Luật do Chính phủ trình Quốc hội thì việc thành lập và hoạt động của liên đoàn HTX sẽ được triển khai thực hiện trên diện rộng, không còn tính chất thí điểm theo đúng chủ trương tại Nghị quyết số 20-NQ/TW. Đồng thời, cũng chưa đủ cơ sở thực tiễn để quy định cụ thể tại dự thảo Luật. Do vậy, với quan điểm những nội dung chưa đủ chín, chưa đủ rõ, vẫn còn ý kiến khác nhau thì chưa đưa vào luật, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị chưa luật hóa các nội dung về liên đoàn HTX tại dự thảo Luật lần này. Để thực hiện chủ trương của Nghị quyết số 20-NQ/TW, đề nghị Chính phủ khẩn trương xây dựng và hoàn thiện hồ sơ, trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về thí điểm một số liên đoàn HTX theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Sau thời gian thí điểm, sẽ tiến hành đánh giá tổng kết và nghiên cứu đề nghị Quốc hội bổ sung tại Luật những quy định phù hợp, khả thi, đã được kiểm nghiệm trên thực tiễn liên quan đến mô hình liên đoàn HTX.

Về Tổ hợp tác (Chương IX), đa số ý kiến nhất trí cần thiết bổ sung tổ hợp tác trong dự thảo Luật, tuy nhiên quy định về tổ hợp tác trong dự thảo Luật còn khá mờ nhạt; đề nghị quy định rõ những nội dung liên quan đến tổ hợp tác bảo đảm phù hợp với Bộ luật Dân sự để tránh tình trạng phát sinh thêm các thủ tục hành chính. Một số ý kiến đề nghị quy định tổ hợp tác có tư cách pháp nhân vì tổ hợp tác cũng ký kết hợp đồng với các tổ chức có tư cách pháp nhân khác; quy định như tại dự thảo Luật về việc tổ hợp tác không có tư cách pháp nhân sẽ không đảm bảo sự phù hợp với quy định của Bộ luật Dân sự và có thể gây khó khăn cho hoạt động của tổ hợp tác. Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, việc quy định về tổ hợp tác tại dự thảo Luật là cần thiết nhằm xác định địa vị pháp lý của tổ hợp tác và phù hợp với chủ trương tại Nghị quyết số 20-NQ/TW về việc “Kinh tế tập thể với nhiều hình thức tổ chức kinh tế hợp tác đa dạng, phát triển từ thấp đến cao (tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã...) trong đó hợp tác xã là nòng cốt”. Tuy nhiên, do nhiều nội dung liên quan đến tổ hợp tác được hình thành trên cơ sở hợp đồng hợp tác đã được quy định cụ thể tại Bộ luật Dân sự, nên dự thảo Luật chỉ quy định một số nguyên tắc về tổ hợp tác không trái với quy định của Bộ luật Dân sự như khái niệm về tổ hợp tác, thành lập và hoạt động, quyền và nghĩa vụ của tổ hợp tác, thành viên tổ hợp tác, việc chuyển đổi tổ hợp tác thành HTX và chính sách hỗ trợ tổ hợp tác chuyển đổi thành HTX. Do tổ hợp tác được hình thành trên cơ sở hợp đồng hợp tác nên đây là tổ chức không có tư cách pháp nhân và phù hợp với quy định tại Bộ luật Dân sự; khi tổ hợp tác tham gia ký kết với các tổ chức kinh tế khác thì tổ hợp tác sẽ cử người đại diện theo pháp luật tham gia ký kết.

Có ý kiến đề nghị bổ sung điều kiện chuyển đổi của tổ hợp tác thành HTX như thời gian hoạt động tối thiểu của tổ hợp tác trước khi chuyển đổi thành HTX nhằm tránh trường hợp trục lợi chính sách, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã tiếp thu và bổ sung quy định tại Điều 108 (Chuyển đổi tổ hợp tác thành HTX) về việc tổ hợp tác được chuyển đổi thành HTX khi đáp ứng các điều kiện: có Giấy chứng nhận đăng ký tổ hợp tác; hoạt động liên tục ít nhất trong 12 tháng kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký tổ hợp tác; được tất cả thành viên tán thành. Quy định về thời hạn hoạt động liên tục tối thiểu của tổ hợp tác trước khi chuyển đổi thành HTX nhằm tránh trường hợp tổ hợp tác được thành lập trong thời gian rất ngắn và chuyển đổi thành HTX để được hưởng các chính sách hỗ trợ tổ hợp tác chuyển đổi thành HTX trong khi việc thành lập mới các HTX không được hưởng các chính sách này.

Về tổ chức đại diện, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam (Chương X), nhiều ý kiến đề nghị giữ nguyên các quy định tại Luật Hợp tác xã năm 2012 đối với hệ thống Liên minh HTX, đồng thời nghiên cứu bổ sung quy định tăng cường vai trò, quyền của hệ thống Liên minh HTX từ trung ương đến địa phương với các cơ chế hỗ trợ của Nhà nước, tạo điều kiện cho tổ chức này hoạt động theo đúng chủ trương được nêu tại Nghị quyết số 20-NQ/TW. Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy ý kiến các ĐBQH là hoàn toàn xác đáng, việc quy định về hệ thống Liên minh HTX Việt Nam tại dự thảo Luật là cần thiết: một mặt phù hợp với quan điểm xây dựng dự án Luật là kế thừa tối đa các quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012 còn phù hợp, đang có hiệu lực, hiệu quả; mặt khác trong khi pháp luật về hội chưa được ban hành một cách đầy đủ thì việc quy định về hệ thống Liên minh HTX Việt Nam tại dự thảo Luật là phù hợp, tương tự như việc quy định về một số hội tại pháp luật hiện hành…

Về thành viên HTX, liên hiệp HTX (Chương III), một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, làm rõ căn cứ và có báo cáo đánh giá tác động về việc mở rộng quy định thành viên tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX đối với cá nhân từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã tiếp thu, rà soát, chỉnh lý quy định tại dự thảo Luật theo hướng cá nhân là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên đến dưới 18 tuổi, không bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, không bị mất năng lực hành vi dân sự, không có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì có thể trở thành viên của tổ hợp tác nhưng không được tham gia một số giao dịch dân sự như giao dịch liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý và chỉ được trở thành thành viên liên kết không góp vốn của HTX, theo đó không có quyền biểu quyết tại Đại hội thành viên HTX. Quy định như vậy phù hợp với quy định tại Bộ luật Dân sự về việc cá nhân dưới 18 tuổi không được thực hiện một số giao dịch dân sự. Việc quy định cá nhân từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi có thể tham gia làm thành viên tổ hợp tác, thành viên liên kết không góp vốn của HTX cũng phù hợp với quy định tại Bộ luật Lao động năm 2019 và không trái với các quy định của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) về việc cho phép sử dụng lao động từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi nhưng có quy định hạn chế về công việc và nơi làm việc cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi.

Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng tiếp thu, rà soát, chỉnh lý, bổ sung, làm rõ một số nội dung quy định về tổ chức quản trị HTX, liên hiệp HTX (Chương V); Về tài sản, tài chính của HTX, liên hiệp HTX (Chương VI) gồm: tài sản góp vốn (Điều 72), Chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên trong HTX, liên hiệp HTX (Điều 78); Về thành lập doanh nghiệp của HTX, liên hiệp HTX; góp vốn, mua cổ phần tham gia doanh nghiệp (Điều 81, Điều 82); Hoạt động tín dụng nội bộ (Điều 79, Điều 83); Quỹ chung không chia, tài sản chung không chia (Điều 84, Điều 86, Điều 87); Chế độ kế toán (Điều 90); Về kiểm toán HTX, liên hiệp HTX (Chương VIII); Về quản lý nhà nước đối với tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX (Chương XI).

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các đại biểu trao đổi thẳng thắn vào các vấn đề còn bất cập để đảm bảo khả thi trong thực tiễn, lưu ý các vấn đề lớn cơ quan thẩm tra xin ý kiến. Đặc biệt, cần cho ý kiến về việc dự án Luật đã đáp ứng quan điểm, mục tiêu, chính sách lớn đặt ra khi trình sửa đổi luật và tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay chưa. Đồng thời đề nghị các đại biểu thảo luận về việc thể chế hóa 08 nhóm chính sách tại Nghị quyết số 20/NQ-TW, quyền hạn, chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức đại diện Liên minh Hợp tác xã, điều lệ, nguyên tắc hoạt động của Hợp tác xã… cùng các vấn đề khác các đại biểu quan tâm.

Với tinh thần đổi mới toàn diện, tháo gỡ tối đa các rào cản, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, bảo đảm quyền tự chủ, phát huy các giá trị tốt đẹp của mô hình HTX, dự án Luật HTX (sửa đổi) được đã ban hành sẽ góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, được kỳ vọng sẽ mang lại những thay đổi tích cực, tạo bước phát triển mới cho khu vực kinh tế tập thể, thể chế hóa các chủ trương và hiện thực hóa các mục tiêu đã được xác định tại Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương. Dự án Luật sẽ được xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV./.