ChuyenDoiSo

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội đều bày tỏ cơ bản đồng tình với kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong năm 2019, đánh giá kinh tế tiếp tục tăng trưởng tích cực, đạt nhiều kết quả toàn diện trên các lĩnh vực. Đồng thời, đánh giá cao Chính phủ trong việc điều hành bộ máy nhà nước, để có những con số phát triển ấn tượng và đồng tình với những nhận định, giải pháp nêu trong Báo cáo.

Tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Thành Công (Ninh Bình) đánh giá cao sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và sự hưởng ứng của người dân để đạt được những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội năm 2019. Đồng thời, đưa ra các kiến nghị về quá trình xây dựng chính sách pháp luật để phù hợp với những diễn biến nhanh của tình hình kinh tế - xã hội trước tác động của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cuộc cách mạng này có tác động tới nhiều lĩnh vực pháp luật, như sở hữu quyền tài sản, sở hữu trí tuệ, tài chính, ngân hàng, bảo hộ dữ liệu cá nhân, an sinh xã hội, chính phủ số, quản trị công, chứng cứ số và tố tụng trực tuyến. Những diễn biến mới của nền kinh tế chia sẻ, tạo lập, quản lý và chia sẻ các dữ liệu thông tin, nhất là thông tin cá nhân. Việc ứng dụng các công nghệ mới, cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc đẩy nhanh quá trình xây dựng Chính phủ điện tử và Chính phủ số, xây dựng thành phố thông minh, đồng thời cũng đòi hỏi một nền tảng pháp lý thích hợp để triển khai mô hình này.

Việc ứng dụng các thành tựu công nghệ mới cũng tác động trực tiếp tới cách thức xây dựng và thực thi pháp luật, đòi hỏi việc xây dựng, thực thi và phản ứng chính sách phải nhanh chóng và kịp thời. Trong bối cảnh đó, người dân và doanh nghiệp Việt Nam đã bước đầu chủ động tiếp cận, nắm bắt các công nghệ mới để ứng dụng trong sản xuất, kinh doanh và đời sống. Các doanh nghiệp cũng đang tích cực xây dựng các sàn thương mại điện tử, ứng dụng mô hình kinh tế chia sẻ và các mô hình kinh doanh mới vào cung cấp hàng hóa và dịch vụ.

Ngày 27/9/2019, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 52-TW/NQ về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tuy nhiên, Việt Nam gặp nhiều bất lợi do là quốc gia đi sau, trình độ phát triển còn có khoảng cách so với các quốc gia công nghệ hàng đầu. Tiềm lực công nghệ và tiềm lực tài chính cho đầu tư đổi mới, phát triển công nghệ còn hạn chế. Điều này đòi hỏi Nhà nước cần có những chính sách hợp lý để thu hút được các nguồn lực trong và ngoài nước nhằm thúc đẩy việc tận dụng các thành tựu công nghệ, giúp Việt Nam tăng tốc và thu hẹp khoảng cách với các quốc gia trong quá trình phát triển.

Đại biểu Nguyễn Thành Công mong muốn, Chính phủ và các bộ, ngành quan tâm, sớm có kế hoạch cụ thể để hoàn thiện thể chế, thúc đẩy ứng dụng các công nghệ của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, góp phần tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong thời gian tới.

Chia sẻ về vấn đề nguồn vốn FDI, đại biểu Trần Hoàng Ngân (thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, trong 4 năm qua, từ năm 2016 đến tháng 10/2019, Việt Nam xuất siêu 19,7 tỷ USD, góp phần cải thiện cán cân thanh toán vãng lai, cán cân thanh toán quốc tế và tăng dự trữ ngoại hối. Tuy nhiên, điều cần lưu ý là trong tổng kim ngạch xuất khẩu thì chiếm 70% đến từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Đồng thời, hiện nay nhiều nước trên thế giới đang thực hiện chính sách bảo hộ mậu dịch, tạo ra nhiều rào cản thương mại, do vậy, Chính phủ cần quan tâm hơn nữa đến thị trường trong nước, triển khai có hiệu quả cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, tiến đến “Người Việt Nam thích dùng hàng Việt Nam”.

Đầu tư nước ngoài giải ngân thực hiện trong 4 năm vừa qua liên tiếp gia tăng, từ năm 2016 đến tháng 10/2019 chúng ta giải ngân được 68,6 tỷ USD, đóng góp 23% trong tổng vốn đầu tư xã hội và 20% GDP. Trong thời gian tới Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương khi cấp phép thu hút đầu tư nước ngoài cần ưu tiên yếu tố an ninh, quốc phòng, bảo vệ môi trường, công nghệ làm tiêu chí hàng đầu, theo đúng định hướng của Nghị quyết 50-NQ/TW ngày 20/8/2019 của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030.

Để kinh tế nước ta tiếp tục tăng trưởng nhanh và bền vững, Đại biểu cho rằng, trong thời gian tới cần tiếp tục dành nguồn lực cho việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống luật pháp đồng bộ và ổn định, cần có sự khởi động sớm cho việc xây dựng thể chế có liên quan đến sự phát triển của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến kinh tế số, kinh tế chia sẻ, quản lý có hiệu quả và hỗ trợ cho sự phát triển các mô hình kinh doanh mới, mô hình đổi mới sáng tạo. Đồng thời, hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ, triển khai có hiệu quả các tài sản trí tuệ do người Việt Nam tạo ra trên thế giới và tiếp tục hoàn thiện thể chế vùng giúp cho các tỉnh trong vùng liên kết với nhau, hỗ trợ nhau cùng phát triển.

Đại biểu Y Khút Niê (Ama Sa Ly) (Đắk Lắk) bày tỏ đồng tình với các nhóm giải pháp, nhiệm vụ để tổ chức triển khai thực hiện phát triển kinh tế - xã hội năm 2020 của Chính phủ đưa ra. Đồng thời, nhất trí cao với Báo cáo số 483/BC-CP ngày 13/10/2019 của Chính phủ về dự kiến kế hoạch đầu tư công năm 2020 đối với 02 chương trình mục tiêu quốc gia: Một là bổ sung 241,021 tỷ đồng để đầu tư vốn ứng trước đối với dự án chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020. Hai là, điều chỉnh tăng 3.580,2 tỷ đồng vốn nước ngoài kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 của 02 chương trình mục tiêu quốc gia. Đồng thời, điều chỉnh giảm tương ứng vốn trong nước trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020.

Đại biểu Y Khút Niê cho rằng, trong thời gian tới, Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu có những giải pháp đột phá căn cơ, chế độ chính sách phù hợp hơn nữa trong việc khuyến khích tài năng trẻ, doanh nghiệp khởi nghiệp. Chính phủ cần chỉ đạo quyết liệt hơn nữa, có giải pháp mạnh đối với những người đứng đầu ngành, doanh nghiệp cố tình hoặc né tránh thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp.

Đại biểu Phạm Phú Quốc (thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, tiến độ các dự án trọng điểm và giải ngân đầu tư công chậm, thoái vốn và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước còn nhiều vướng mắc. Theo lộ trình thực thi Hiệp định thương mại tự do (FTA) thuế suất có xu hướng giảm về 0% nên nguồn thu từ xuất nhập khẩu sẽ giảm. Áp lực nghĩa vụ trả nợ đến hạn giai đoạn 2020-2021 sẽ tăng, trong khi nhu cầu huy động vốn bảo lãnh đầu tư phát triển cho các dự án trọng điểm quốc gia đầu tư vào ngành năng lượng sắp tới sẽ là rất cao.

Về kế hoạch trung và dài hạn, đại biểu Phạm Phú Quốc cho rằng, trong thời gian tới cần tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế tư nhân là thành phần kinh tế có tốc độ tăng trưởng cao, chiếm 42% tỷ trọng GDP, 30% thu ngân sách, 85% lực lượng lao động xã hội. Hội nghị Trung ương 5 khóa XII đã thông qua nghị quyết phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế. Vấn đề cần thực hiện là thực chất cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ các quy định chồng chéo giữa các luật đầu tư và nuôi dưỡng môi trường khởi nghiệp, tạo lập, phát triển thị trường vốn, tăng cường các chính sách ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp phát triển để tăng niềm tin và tạo sự an tâm cho người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư tiếp tục đầu tư vào nền kinh tế. Quốc hội cần nghiên cứu và ban hành Luật Bảo vệ nhà đầu tư để bảo vệ doanh nghiệp thay vì các quy định này còn rời rạc trong các luật khác nhau.

Đồng thời, tạo cơ chế hỗ trợ tăng trưởng liên kết vùng và địa phương thông qua phân bổ và sử dụng hiệu quả ngân sách trong thời kỳ ngân sách ổn định giai đoạn 2021-2025. Đối với các vùng kinh tế trọng điểm, dân số tập trung đông có hiệu quả đầu tư và khả năng tái tạo ngân sách mới cao cần được tăng tỷ lệ ngân sách địa phương được giữ lại. Nguồn ngân sách động lực mới này sẽ góp phần cho đầu tư phát triển vùng, tạo tăng trưởng vùng và lan tỏa tăng trưởng cho nền kinh tế.

Đại biểu Bùi Thanh Tùng (Hải Phòng) đánh giá, mức tăng trưởng GDP cũng như thành tựu thu ngân sách trong 2 năm liền 2018, 2019 là khá khích lệ với mức thu thực tế năm 2018 vượt 8%, năm 2019 vượt 3,3% so với dự toán. Hai năm liền thu ngân sách trung ương đã vượt kế hoạch sau một số năm liền hụt thu. Tuy nhiên, nếu nhìn về cơ cấu thu thì chưa bền vững. Việc tăng thu nội địa chỉ đạt 1,9% so với dự toán, trong khi phần tăng thu ngân sách vẫn chủ yếu là do tăng từ các khoản thu không có tính bền vững như thu cấp quyền khai thác khoáng sản, tài nguyên nước tăng 40,8%, thu tiền sử dụng đất tăng 29,9%, thu xổ số kiến thiết tăng 6,2%.

Năm 2019 tình trạng chậm giao vốn giao nhiều đợt và chậm điều chỉnh vốn đầu tư phát triển, trong đó có vốn ODA vẫn chưa có nhiều cải thiện, khiến nhiều dự án có ý nghĩa lớn đến phát triển kinh tế - xã hội chậm được triển khai bị dở dang, chuyển tiếp kéo dài. Do vậy, Đại biểu đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành trung ương tiếp tục quan tâm, tháo gỡ, làm rõ những vấn đề này và tăng cường hỗ trợ hơn cho các địa phương.

Cũng liên quan đến vấn đề đầu tư công, đại biểu Dương Văn Thống (Yên Bái) cho biết, qua theo dõi nhiều năm cho thấy các dự án đầu tư công chuẩn bị triển khai có vướng mắc, chậm, có thể do nhiều nguyên nhân như các quy định, khả năng cân đối vốn, phân bổ vốn, giải phóng mặt bằng, năng lực nhà thầu. Dự án đầu tư công trong điều kiện bình thường dù là dự án nhỏ, quy mô vài tỷ mà phải đấu thầu thì điều chỉnh bởi Luật đầu tư công, Luật đấu thầu và 5 nghị định của Chính phủ.

Đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, rà soát khi thực hiện Luật đầu tư công (sửa đổi), đưa vào Nghị quyết phát triển kinh tế - xã hội năm 2020 và chỉ đạo phải rút ngắn thời gian thực hiện. Đồng thời đề nghị xem xét, nâng hạn mức chỉ định thầu đối với các gói thầu mua sắm hàng hóa xây lắp, tức là khoảng 1 tỷ và gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn là 500 triệu, hiện nay quy định là 500 triệu hoặc 1 tỷ.

Đại biểu Phạm Văn Tuân (Thái Bình) bày tỏ đồng tình với Chính phủ trong đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2019 và cho rằng nền kinh tế tiếp tục có chuyển biến tích cực, là năm thứ hai liên tục có tốc độ tăng trưởng khá, đồng bộ các mục tiêu tổng quát, toàn diện trên các lĩnh vực đã đề ra. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, còn những hạn chế, tồn tại như trong Báo cáo của Chính phủ đã nêu, những tồn tại, hạn chế đó có nhiều nguyên nhân và hệ lụy, vướng mắc trong những năm qua, nhưng nguyên nhân chủ quan là chính và cần có giải pháp đồng bộ triển khai trong giai đoạn tới.

Để đạt được những mục tiêu, nhiệm vụ năm 2020 đề ra, Đại biểu đưa ra kiến nghị liên quan đến thể chế, phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Theo đó, cần tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát triển trong nông nghiệp, nông dân, nông thôn, phải thực hiện tốt cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và xây dựng nông thôn mới nhằm tạo bước đột phá cho phát triển nông nghiệp hiện đại, hiệu quả, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu, hội nhập kinh tế quốc tế. Bên cạnh đó, Đại biểu cũng đề cập đến vấn đề tình hình đầu tư chui, núp bóng, chuyển giá, tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và tệ nạn ma túy, cờ bạc, tín dụng đen. Tình hình an ninh trật tự, tình trạng cháy nổ và tai nạn giao thông trên một số địa bàn còn diễn biến phức tạp. Nhiều vấn đề xã hội, đạo đức xuống cấp. Nhiều vụ việc trọng án do mâu thuẫn, bạo lực gia đình, bạo lực học đường. Vấn đề bảo vệ phụ nữ và trẻ em…

Đại biểu Trần Thị Hằng (Bắc Ninh) nhấn mạnh, những kết quả về phát triển kinh tế - xã hội cho thấy, phương châm “kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, bứt phá, hiệu quả” đã mang lại những kết quả đáng khích lệ, tạo dựng lòng tin của Nhân dân và doanh nghiệp vào Chính phủ, từ đó có lòng tin với thị trường dựa trên định hướng cải cách thể chế ngày càng hiệu quả hơn. Mở được những điểm nghẽn, khơi thông các kênh tài chính, tín dụng cho phát triển kinh tế tư nhân và tạo động lực thúc đẩy trở thành hiện thực của những khát khao khởi nghiệp trong lớp trẻ, bên cạnh đó thúc đẩy cơ hội tham gia thị trường và khẳng định vai trò quan trọng của tập đoàn tư nhân lớn.

Đại biểu cho rằng, trong thời gian tới, Chính phủ cần tiếp tục chỉ đạo công tác quy hoạch để nhằm sớm xây dựng quy hoạch quốc gia các lĩnh vực quan trọng và quy hoạch tỉnh, tháo gỡ những khó khăn về thể chế cho phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Tiếp tục cắt giảm điều kiện kinh doanh, lấy hiệu quả môi trường kinh doanh và đổi mới sáng tạo theo đánh giá quốc tế làm thước đo cải cách thể chế. Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các điểm chồng chéo giữa các dự án luật như Luật đầu tư, Luật đất đai, Luật nhà ở, Luật đấu thầu, Luật môi trường để dễ thực thi trong thực tế triển khai thực hiện.

Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 01/11/2016 của Ban Chấp hành Trung ương về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế. Trong đó, có nhấn mạnh đến ưu tiên phát triển một số đô thị thông minh và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2025 và định hướng đến năm 2030. Do vậy, Chính phủ cần sớm chỉ đạo việc rà soát, đánh giá và triển khai xây dựng đô thị thông minh, thành phố thông minh ở các địa phương, hệ thống dữ liệu và dịch vụ công trực tuyến nhằm nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin từ góc nhìn tương lai, sử dụng dịch vụ của người dân, minh bạch trong quản trị trách nhiệm, giải trình và đối thoại trong quản trị điện tử. Cần phải gắn kết xây dựng đô thị thông minh, mô hình thành phố thông minh với phát triển Chính phủ điện tử.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (thành phố Hà Nội) cho rằng, về kỷ luật tài chính trong một số trường hợp còn chưa được thực hiện nghiêm, điều này thể hiện rõ nhất ở việc giải ngân vốn đầu tư công. Về thời hạn giải ngân, theo Luật đầu tư công hiện hành thì thời hạn giải ngân là hai năm, nhưng theo luật sửa đổi rút ngắn lại chỉ còn 13 tháng. Chính phủ cần phải có một “kịch bản” mới, với những mốc thời gian mới theo hướng rút ngắn thì mới đảm bảo tiến độ đề ra. Đồng thời mong muốn Chính phủ có một văn bản trong đó quy định xác định rất rõ những quy định nào trong hệ thống pháp luật đang cản trở quá trình giải ngân. Nếu như thuộc trách nhiệm của Quốc hội thì Quốc hội cần xem xét sửa đổi, nhưng cũng tránh tình trạng thời gian qua nhiều phương tiện thông tin đại chúng đã đổ lỗi cho hệ thống pháp luật khi quá trình giải ngân diễn ra chậm.

Liên quan đến giao kế hoạch năm 2020, Đại biểu cho rằng, cần cân nhắc để có thể áp dụng Luật đầu tư công (sửa đổi) trước thời hạn. Tại Báo cáo số 483/BC-CP, Chính phủ đã có đề xuất cho áp dụng trước thời hạn Luật đầu tư công (sửa đổi) đối với việc giao vốn kế hoạch năm 2020 thì điều này chưa thực sự phù hợp với Luật đầu tư công (sửa đổi). Đây là vấn đề cần được Quốc hội cho phép, nếu Quốc hội cho phép thì cũng cần thể hiện trong Nghị quyết thì mới tạo căn cứ pháp lý để thực hiện. Còn hiện nay theo nguyên tắc thì vẫn phải áp dụng theo quy định của luật hiện hành.

Về nội dung trình kế hoạch năm 2020, nếu căn cứ vào Điều 53 của Luật đầu tư công hiện hành và Điều 50 của Luật đầu tư công (sửa đổi) thì trong hồ sơ trình ra Quốc hội lần này phải có danh mục các dự án cụ thể với mức vốn cụ thể. Tuy nhiên, trong hồ sơ trình ra Quốc hội chưa có tài liệu này và như vậy thì cũng chưa đủ căn cứ để xem xét thông qua nghị quyết và nếu Quốc hội xem xét thông qua nghị quyết mà không xem xét nội dung này thì cũng chưa thực sự phù hợp với quy định của Luật đầu tư công.

Liên quan đến vấn đề hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đại biểu Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) cho rằng, trên cơ sở Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cần sớm đưa ra được chính sách giảm thuế nhằm khuyến khích các doanh nghiệp nhỏ và vừa đầu tư phát triển. Về vấn đề cho vay, hiện nay, tất cả các ngân hàng, kể cả các ngân hàng có vốn đầu tư nhà nước và ngân hàng cổ phần đều có những gói tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vay, nhưng doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa vay được. Do vậy, Đại biểu đề nghị Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ phải có cơ chế giảm điều kiện cho vay xuống thì doanh nghiệp nhỏ và vừa mới tiếp cận được. Đồng thời đề nghị, Quốc hội và Chính phủ phải có quy định cụ thể để cho doanh nghiệp nhỏ và vừa được vay vốn bởi hiện có 98% doanh nghiệp nhỏ và vừa có vị trí rất lớn trong vấn đề lao động và đóng góp cho GDP. Đại biểu cũng đề nghị, Chính phủ và Quốc hội nên nghiên cứu có cơ chế để đưa các hộ kinh doanh cá thể có thể tham gia được cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa để thực hiện thành công mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 có 1 triệu doanh nghiệp hoạt động.

Đại biểu Võ Thị Như Hoa (thành phố Đà Nẵng) đề cập đến nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện thể chế. Trong đó đánh giá, Báo cáo của Chính phủ về công tác chuẩn bị thẩm định văn bản quy phạm pháp luật tiếp tục được chú trọng, giải quyết kịp thời những vướng mắc, bất cập của môi trường đầu tư kinh doanh, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong các quy định hiện hành,... Công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế mặc dù có chuyển biến nhưng vẫn còn rất nhiều hạn chế và đang làm ảnh hưởng, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và hầu như chỉ có chuyển biến ở việc xây dựng pháp luật. Việc tháo gỡ những khó khăn, bất cập do chồng chéo, mâu thuẫn trong quy định của pháp luật thì chưa được quan tâm đúng mức./.