ChuyenDoiSo

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu. Ảnh: MPI

Thủ tướng hoan nghênh và đánh giá cao sự quyết tâm, nỗ lực của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong tổ chức Triển lãm quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam, một hành động thiết thực để triển khai Nghị quyết 52-NQ/TW nhanh chóng đi vào thực tế, thúc đẩy vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thể hiện rõ mong muốn đưa Việt Nam là điểm đến của đổi mới sáng tạo trong khu vực.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, trong 20 năm trở lại đây, thực tế đã chứng minh đổi mới sáng tạo có vai trò động lực quan trọng đối với tăng năng suất, hiệu quả, tăng trưởng và năng lực cạnh tranh quốc gia trong dài hạn. Vì vậy, đổi mới sáng tạo đã trở thành “chìa khóa thành công” và một trong những “lợi khí” quan trọng nhất trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của hầu hết các quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đảng và Nhà nước cũng đã sớm nhận ra vai trò quyết định của đổi mới sáng tạo trong đổi mới mô hình tăng trưởng, thiết lập nền tảng cho tăng trưởng cao, bền vững và tạo việc làm có chất lượng. Nghị quyết 52-NQ/TW của Bộ Chính trị khẳng định: phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia theo hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm, trường đại học, viện nghiên cứu làm chủ thể nghiên cứu; khuyến khích các trường đại học, doanh nghiệp trong nước và nước ngoài thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, với tốc độ thay đổi nhanh chóng của các nền tảng công nghệ số, kết nối vạn vật, dữ liệu lớn, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, buộc chúng ta phải thích nghi và hành động mạnh mẽ.

Việt Nam - nền kinh tế năng động

Trong bối cảnh đặc biệt khó khăn nhưng so với tình hình chung của thế giới thì Việt Nam là điểm sáng và như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đánh giá: Năm 2020 thành công hơn năm 2019 và là năm thành công nhất trong cả nhiệm kỳ với những kết quả đặc biệt có ý nghĩa quan trọng trong việc nêu cao tình yêu nước, tinh thần đoàn kết, niềm tự hào dân tộc, niềm tin của Nhân dân.

Việt Nam được cộng đồng quốc tế vinh danh là một nền kinh tế năng động, tăng trưởng nhanh ở châu Á với GDP tăng trung bình 6,3% trong 10 năm qua. Năm 2020, Việt Nam là một trong 16 nền kinh tế mới nổi thành công nhất, đã thực hiện thắng lợi mục tiêu kép, đẩy lùi dịch bệnh và duy trì được mức tăng trưởng dương (gần 3%), nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới; kinh tế vĩ mô ổn định vững chắc, chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế được khẳng định rõ rệt, khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ; 130 nghìn doanh nghiệp mới được thành lập, trong đó có nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; thu hút đầu tư nước ngoài gia tăng mạnh mẽ; xuất siêu đạt kỷ lục; môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện; thương hiệu quốc gia tăng; nhiều hiệp định thương mại được ký kết… Quan trọng nhất là uy tín và ảnh hưởng của Việt Nam ngày một gia tăng trên trường quốc tế, đời sống vật chất và tinh thần của người dân phong phú, khá giả hơn cả ở vùng nông thôn, miền núi và hải đảo; chính trị kinh tế, xã hội ổn định.

Những kết quả trên cho thấy một triển vọng kinh tế rất tươi sáng phía trước; niềm tin xã hội, niềm tin thị trường, đặc biệt là niềm tin của các nhà đầu tư trong nước và quốc tế về sự phục hồi kinh tế của Việt Nam đang gia tăng mạnh mẽ, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thăm quan gian hàng triển lãm. Ảnh: MPI

Tri thức, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là yếu tố nội sinh quan trọng của tăng trưởng

Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đặt ra mục tiêu phát triển của Việt Nam là: “Đến năm 2030, Kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng: Là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; Đến năm 2045, Kỷ niệm 100 năm thành lập Nước: Trở thành nước phát triển, thu nhập cao”. Đây là khát vọng, tầm nhìn chung cho cả dân tộc vươn lên. Và trên con đường tới đích, vẫn còn rất nhiều chông gai, thách thức, tiềm ẩn những nguy cơ của “bẫy thu nhập trung bình” và tụt hậu. “Ta tiến, nhưng thế giới chắc chắn không chờ chúng ta. Vì thế phải đổi mới sáng tạo, phải có khát vọng về một Việt Nam hùng cường thành hiện thực mạnh mẽ hơn”.

Để thực hiện mục tiêu, khát vọng trên chúng ta phải dựa vào tri thức, khoa học công nghệ và đặc biệt là đổi mới sáng tạo, đây là yếu tố nội sinh quan trọng của tăng trưởng. Chính công nghệ mới cùng với nguồn nhân lực phù hợp, có khả năng sử dụng, kiểm soát và sáng tạo công nghệ mới là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để đột phá trong phát triển, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.

Thực tiễn đã cho thấy nhiều nước giàu tài nguyên, nhưng không thể tăng trưởng nhanh và bền vững, ngược lại có nước có rất ít tài nguyên nhưng vẫn đạt được tăng trưởng kinh tế cao. Yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt đó chính là con người và công nghệ. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam những năm gần đây được cải thiện liên tục, tăng 10 bậc từ năm 2015, đứng thứ 42/141 quốc gia, vùng lãnh thổ; đứng đầu nhóm 29 quốc gia, nền kinh tế cùng mức thu nhập. Đây là nền tảng quan trong, là bệ phóng cho sắp tới.

Trong thời gian tới đây, cả nước ta, kể cả khu vực Nhà nước và khu vực tư nhân cần nhận thức đúng tầm quan trọng của đầu tư cho khoa học công nghệ và ưu tiên chi cho khoa học công nghệ một cách tương xứng hơn, hiệu quả hơn. Bởi tỷ lệ chi cho khoa học công nghệ của Việt Nam, cả khu vực Nhà nước và tư nhân chỉ khoảng 0,44% GDP, mức rất thấp so với mức bình quân của thế giới là 2,23% GDP. Việt Nam đang tụt hậu về mức độ sẵn sàng công nghệ về đổi mới sáng tạo và về năng suất lao động so với một số nước ở châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Ma-lai-xi-a và Xinh-ga-po. Việt Nam chưa thực sự có những chính sách tốt, cơ chế tốt, hoặc những bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo và sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học và chuyên gia. Hành lang pháp lý và cơ chế chính sách còn thiếu thiếu đồng bộ, chưa thực sự tạo động lực cho phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ.

Có rất ít doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D), đổi mới sáng tạo, chuyển giao, ứng dụng công nghệ tiên tiến, ý tưởng mới vào sản xuất, kinh doanh. Năng lực nghiên cứu khoa học ứng dụng - khoa học phục vụ cuộc sống, công nghệ và đổi mới sáng tạo còn hạn chế và hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia còn non trẻ và manh mún.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, triển lãm được tổ chức lần đầu tiên nhưng đã quy tụ được đông đảo các thành phần với hơn 150 gian hàng của 113 doanh nghiệp trong nước, 22 doanh nghiệp FDI, 21 viện, trường. Chất lượng và sự phong phú của các sản phẩm sáng tạo cho thấy tiềm năng lớn của các tổ chức, doanh nghiệp và các nhà sáng chế Việt Nam.

“Tôi mong muốn Triển lãm sẽ là sự kiện quốc tế tiêu biểu hằng năm về đổi mới sáng tạo Việt Nam, góp phần thúc đẩy kết nối sâu rộng các chủ thể của hệ sinh thái và mở rộng các liên kết, hợp tác với các đối tác quốc tế”, Thủ tướng nói.

Thủ tướng hoan nghênh các bộ, ngành đã có những chiến lược hành động thiết thực, có tầm nhìn, có khả năng áp dụng sâu rộng và đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai hiệu quả các nội dung đề ra. Đồng thời, hoan nghênh Bộ Kế hoạch và Đầu tư và một số Bộ đã đề xuất và báo cáo Thủ tướng lấy ngày 10/01 hằng năm là Ngày Đổi mới sáng tạo quốc gia.

Lễ khởi công xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia. Ảnh: MPI

Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia: biểu tượng đại bàng cất cánh bay lên

“Cũng trong khuôn khổ sự kiện, chúng ta khởi công Dự ánTrung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, với biểu tượng đại bàng cất cánh bay lên, nơi đây sẽ tạo ra những điều kiện lý tưởng về môi trường thể chế pháp luật, thử nghiệm chính sách mới, điều kiện hạ tầng, môi trường làm việc đặc biệt thuận lợi để thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam phát triển và vươn mình ra thế giới.

Thủ tướng đánh giá cao Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ ngành liên quan trong việc hình thành, phát triển Trung tâm và mong rằng, trong thời gian tới, các bộ, ngành, thành phố Hà Nội và các đối tác quốc tế tiếp tục phối hợp hỗ trợ để phát triển Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia đi vào hoạt động và vận hành hiệu quả, trở thành mô hình tiên phong trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo của Việt Nam.

Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, các cơ quan hoạch định chính sách và Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia nghiên cứu đề xuất chính sách, thể chế, khuyến khích và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp, nhất là lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo.

Phát huy vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu trong việc tăng cường nền tảng vốn con người cho đổi mới sáng tạo, gắn liền các hoạt động nghiên cứu ứng dụng với nhu cầu doanh nghiệp, nhu cầu của nền kinh tế. Thúc đẩy liên kết các mạng lưới đổi mới sáng tạo trong và ngoài nước, trên cơ sở phát huy vai trò quan trọng của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia.

Tập trung hỗ trợ phát triển sản phẩm quốc gia dựa vào công nghệ mới, công nghệ cao, hình thành các ngành nghề mới và các sản phẩm mới, giá trị gia tăng cao, nhất là lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh như nông nghiệp, công nghiệp cao, công nghiệp chế biến chế tạo, công nghệ thông tin,...

Việc tổ chức Triển lãm quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam và Khởi công Dự án Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia tiếp tục thể hiện cam kết của Chính phủ đồng hành cùng với doanh nghiệp, cá nhân đổi mới sáng tạo. Thủ tướng mong Trung tâm phát triển và ngày càng khẳng định được vai trò quan trọng đối với nền kinh tế./.