Những năm qua, giá trị kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của nước ta luôn tăng trưởng mạnh. Năm 2007 tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu đã đạt 12,5 tỷ USD, tăng 20,6% so với năm 2006, vượt kế hoạch đề ra đến năm 2010 tới 1,5 tỷ USD.
Năm nay, ngành Nông nghiệp phấn đấu xuất khẩu đạt 13,62 tỷ USD, nhưng mục tiêu đó không dễ thực hiện nhất là một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực đang có dấu hiệu chững lại, thậm chí giảm về sản lượng bởi thời tiết bất lợi.
Trên thực tế, năm 2007, sản lượng xuất khẩu của một số mặt hàng nông sản chủ lực, điển hình là gạo giảm, nhưng giá trị kim ngạch vẫn tăng là do giá nông sản xuất khẩu liên tục tăng. Để đạt mục tiêu đề ra của năm nay, mới đây, Bộ NN&PTNT đã tổ chức cuộc hội thảo với Tham tán thương mại Việt Nam ở một số nước để tìm hiểu, mở rộng, đẩy mạnh xuất khẩu trong thời gian tới. Nhiều vấn đề được đề cập tại hội thảo, trong đó nổi lên là an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP); đáp ứng tốt yêu cầu của thị trường xuất khẩu; xây dựng, bảo vệ thương hiệu...
Nhiều Tham tán thương mại khẳng định, các doanh nghiệp (DN) phải đặc biệt quan tâm đến vấn đề ATVSTP, kiểm dịch dịch bệnh, đặc biệt là tại những thị trường lớn, khó tính. Tham tán thương mại Việt Nam tại Nhật Bản Vũ Văn Chung cho biết, thị trường nước này có nhu cầu rất lớn về nông, thủy sản, nhưng cũng có nhiều “rào cản”. Muốn vào thị trường Nhật cũng như các thị trường trọng điểm khác phải đáp ứng tốt các tiêu chuẩn về ATVSTP từ nuôi trồng, chế biến đến vận chuyển. Ngoài ra, DN cũng phải trang bị đủ thiết bị kiểm dịch động, thực vật phía Nhật yêu cầu. Theo ông Chung, nếu không xử lý tận gốc vấn đề từ quy hoạch sản xuất, quy trình thu hoạch, chế biến sẽ tự đẩy mình ra khỏi cuộc chơi. Đây cũng là điểm yếu lớn hiện nay bởi công tác quy hoạch vùng nguyên liệu chưa tốt, DN thiếu nguồn hàng, hoặc không đáp ứng yêu cầu.
Tham tán thương mại Việt Nam tại EU Trần Trung Thực cũng khẳng định, chất lượng ATVSTP, vệ sinh môi trường khu nuôi trồng, chế biến cũng được các nước châu Âu đặc biệt quan tâm. Một khó khăn nữa tại thị trường này là hạn ngạch xuất khẩu. Do vậy, muốn gia tăng giá trị xuất khẩu phải nâng cao chất lượng chế biến, xây dựng thương hiệu, đa dạng mẫu mã, đẩy mạnh xúc tiến quảng bá thương mại, tổ chức phân phối hàng hóa hiệu quả hơn... Cựu Tham tán thương mại Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Duy Khiên cho biết thêm, muốn phát triển xuất khẩu bền vững tại Mỹ cũng như các thị trường lớn, việc xây dựng thương hiệu giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Theo ông Khiên, khi đã xây dựng, khẳng định thương hiệu, DN sẽ tránh được các vụ kiện bán phá giá, tích lũy thêm vốn tái đầu tư, hàng hóa được giá hơn. Tuy nhiên, chừng nào chưa bảo đảm chất lượng, ATVSTP, mẫu mã chưa phù hợp với thị hiếu tiêu dùng, có xây dựng thương hiệu cũng không bền vững.
Theo các Tham tán thương mại, DN xuất khẩu phải nắm vững thông tin thị trường. Hình thức tiếp cận thông tin phổ biến hiện nay là tổ chức đoàn DN đi tìm hiểu thị trường trong thời gian ngắn, chi phí lại cao, trong khi kênh thông tin tham tán thương mại thường bị bỏ qua. Tham tán Vũ Văn Chung cho biết, hiện đang thiếu cơ chế phối hợp để các tham tán thương mại có thể cung cấp thông tin, tư vấn, hỗ trợ DN được hiệu quả. Theo Tham tán thương mại Việt Nam tại Ô-xtrây-li-a Nguyễn Hữu Chi, DN muốn đẩy mạnh xuất khẩu phải chuyên nghiệp hơn, thể hiện ở văn hóa giao dịch, kinh doanh. Ông Chi cho biết, nhiều DN nước này phàn nàn rằng khi liên hệ với DN nước ta gần như họ không nhận được hồi âm.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lương Lê Phương thừa nhận có sự phối hợp chưa tốt giữa cơ quan chức năng của Bộ NN&PTNT với các tham tán thương mại. Ông Phương khẳng định, xuất khẩu nông sản không chỉ là thu ngoại tệ mà còn có vai trò quan trọng đối với đời sống nông dân, góp phần thúc đẩy kinh tế tăng tưởng. Việc xây dựng thương hiệu, giải quyết những hạn chế về ATVSTP, gia tăng giá trị nông sản... sẽ là những ưu tiên hàng đầu của ngành.