Trung Đông là một vùng đất khá nổi tiếng với các quốc gia có trữ lượng dầu mỏ khổng lồ và có mức sống rất cao...Đây cũng được xem là khu vực thị trường rộng lớn và giàu tiềm năng cho các DN XK cá ngừ Việt Nam có thể khai thác và làm ăn lâu dài.
Trung Đông có tốc độ tăng trưởng kinh tế rất cao, trung bình khoảng 6 - 14%/năm, hơn nữa thuế NK của các nước trong khu vực khá thấp nên tính cạnh tranh của hàng hoá lưu thông trong khu vực này rất cao. Điều đó đòi hỏi các DN XK hàng hoá phải đảm bảo chất lượng như cam kết trong hợp đồng đã ký và phải giao hàng đúng hạn. Hiện Việt Nam XK sang Trung Đông một số mặt hàng thủy sản chính như cá tra, tôm đông lạnh, cá basa đông lạnh và cá ngừ đóng hộp.
Những năm gần đây, các sản phẩm thủy sản Việt Nam ngày càng thâm nhập nhiều hơn vào Trung Đông với giá trị XK tăng dần: năm 2009 đạt 192 triệu USD, năm 2010 đạt 225 triệu USD, năm 2011 đạt 274 triệu USD và từ đầu năm đến 15/4/2012, giá trị XK thủy sản Việt Nam sang Trung Đông đã đạt gần 80 triệu USD, chiếm 5,1% tổng giá trị XK của cả nước trong giai đoạn này.
So với tôm và cá tra, giá trị XK cá ngừ Việt Nam sang Trung Đông còn khá khiêm tốn: năm 2009 chỉ chiếm 6,3% tổng giá trị XK thủy sản của cả nước, năm 2010 là 8,6% và năm 2011 là 10,5%. Điều này cho thấy, bên cạnh việc gia tăng giá trị XK vào các thị trường truyền thống, nhiều DN cá ngừ trong nước đã và đang tận dụng những lợi thế kinh doanh, nỗ lực tìm cơ hội đẩy mạnh XK vào những thị trường mới nổi ở Trung Đông để tìm hướng đi mới cho ngành cá ngừ Việt Nam. Mặc dù điều kiện XK sang khu vực này khá thuận lợi, thủ tục XNK đơn giản hơn so với các nước Châu Âu và Mỹ, nhưng điều này thực sự chưa hấp dẫn lắm đối với các DN do giá XK thấp.
Tổng giá trị XK cá ngừ Việt Nam sang Trung Đông từ đầu năm đến 15/4/2012 đạt gần 9 triệu USD, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm 2011. Thời gian này, 10 nước Trung Đông đã chiếm gần 6% tổng giá trị XK cá ngừ của Việt Nam, trong đó 3 nước NK nhiều nhất là Israel, Sudan và Lebanon với giá trị đạt 6,4 triệu USD, chiếm hơn 70% tổng giá trị XK cá ngừ Việt Nam sang khu vực. Các nước có mức tăng trưởng NK mạnh so với cùng kỳ năm ngoái là Sudan, Iraq, Israel và Kuwait.
Giá trị XK cá ngừ Việt Nam sang Sudan chỉ riêng trong tháng 1/2012 đã lớn hơn giá trị XK cá ngừ sang nước này cả năm 2011. Điều này đã khiến Sudan trở thành 1 trong 10 thị trường NK nhiều nhất cá ngừ Việt Nam, trong đó chủ yếu là cá ngừ đóng hộp (mã HS 16).
Giá trị XK sang Israel từ đầu năm đến 15/4/2012 đạt 3,5 triệu USD, dẫn đầu trong khối Trung Đông. Tuy giá trị XK sang nước này 3 - 4 năm gần đây đều giảm nhưng sang đầu năm nay đã có dấu hiệu phục hồi và tăng dần, có tháng tăng đột biến hơn 700%.
Giá trị XK sang Iran, UAE và Ai Cập trong thời gian này lại có dấu hiệu sụt giảm trong đó Iran giảm mạnh nhất với 74,4% so với cùng kỳ năm 2011. Những năm gần đây, Iran đã gia tăng giá trị NK cá ngừ từ Việt Nam, chủ yếu là sản phẩm cá ngừ nguyên liệu (mã HS 03) và năm 2010 - 2011, Iran đã vượt Israel để dẫn đầu khối với giá trị NK đạt trên 9 triệu USD.
Giá trị XK sang UAE đang có chiều hướng tăng. Năm 2009, giá trị XK cá ngừ sang UAE mới đạt trên 522 nghìn USD nhưng đến năm 2011 đã tăng 4 lần đạt trên 2 triệu USD, chủ yếu là sản phẩm cá ngừ nguyên liệu (mã HS 03).
Hoạt động XK của Việt Nam với các nước Trung Đông đang có nhiều thuận lợi do nhu cầu tiêu thụ hàng hóa của khu vực ngày càng cao. Bên cạnh đó, nhiều nước Trung Đông đang hướng hoạt động thương mại, đầu tư của họ sang phía Đông, trong đó có Việt Nam, cũng tạo thêm cơ hội để hàng hóa của Việt Nam nói chung và sản phẩm cá ngừ Việt Nam nói riêng thâm nhập và gia tăng thị phần ở khu vực này.
Tuy không đòi hỏi khắt khe về chất lượng, mẫu mã nhưng các DN Việt Nam cũng gặp nhiều rào cản về pháp lý, kỹ thuật và nhất là tập quán kinh doanh tại thị trường này, cộng với các khó khăn như mức độ rủi ro thanh toán cao, bất ổn về an ninh, thiếu thông tin và cạnh tranh gay gắt vì mức thuế NK thấp... Bên cạnh đó, mạng lưới đại diện thương mại của Việt Nam tại đây còn mỏng.
Trung Đông là khu vực ít bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng tài chính thế giới nên sẽ tiếp tục được xác định là khối thị trường quan trọng của hàng hóa XK Việt Nam, đặc biệt là sản phẩm cá ngừ./.