DCE - một trong những chương trình hợp tác lớn giữa Chính phủ Việt Nam và Đan Mạch, đã góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác bền chặt giữa Việt Nam và Đan Mạch trong suốt 40 năm qua.
 |
|
DCE cung cấp một số công cụ hỗ trợ quản lý khu bảo tồn biển một cách bền vững
|
Góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách
Hơn 5 năm triển khai thực hiện, các hợp phần của DCE đều để lại những dấu ấn trong hàng chục văn bản pháp quy liên quan đến bảo vệ môi trường và gắn với nội dung hoạt động của mỗi hợp phần.
Gắn với hệ thống quy định pháp lý về công tác kiểm soát ô nhiễm ở Việt Nam, Hợp phần Kiểm soát ô nhiễm tại các khu vực đông dân nghèo (Hợp phần PCDA) đã tham gia việc xây dựng và ban hành tới 28 văn bản quy phạm pháp luật cấp Trung ương, cùng 18 quyết định hành chính cấp địa phương và hỗ trợ hoàn thiện 54 tài liệu hướng dẫn kỹ thuật về công tác kiểm soát ô nhiễm, quản lý môi trường. Các văn bản, hướng dẫn kỹ thuật này đã được xây dựng, ban hành kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý môi trường của Việt Nam, nhằm hướng dẫn chi tiết và thực thi hiệu quả Luật Bảo vệ môi trường phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Liên quan đến việc hình thành và quản lý các khu bảo tồn biển, Hợp phần Sinh kế Bền vững bên trong và xung quanh các khu bảo tồn biển (Hợp phần LMPA) đã để lại dấu ấn trong nhiều văn bản quan trọng, trong đó có quá trình soạn thảo Nghị định về Quy chế quản lý các khu bảo tồn biển Việt Nam có tầm quan trọng quốc gia và quốc tế (ban hành tháng 5/2008); Quyết định của Chính phủ về Quy hoạch Hệ thống khu bảo tồn biển Việt Nam đến năm 2020 (ban hành tháng 5/2010) và sau đó là Quyết định hướng dẫn của bộ chức năng về thành lập khu bảo tồn biển, hướng dẫn lập kế hoạch quản lý.
Ngoài ra, LMPA còn cung cấp một số công cụ hỗ trợ quản lý khu bảo tồn biển một cách bền vững, như Chương trình Đánh giá đa dạng sinh học, Chương trình Logbook (nhật ký khai thác trong khu bảo tồn biển).
Một trong những đóng góp lớn cho việc hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách gắn với bảo vệ môi trường đã được ghi nhận từ Hợp phần Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp (CPI) là sự tham gia tích cực và hiệu quả vào việc ra đời Chiến lược Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1419/QĐ-TTg ngày 7/9/2009, tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển sản xuất sạch hơn trên phạm vi toàn quốc.
CPI đã tổ chức điều tra, nghiên cứu, hình thành cơ sở dữ liệu nền về sản xuất sạch hơn cho 63 tỉnh, thành phố, đề xuất hệ thống báo cáo quốc gia về áp dụng sản xuất sạch hơn trong các doanh nghiệp Việt Nam và hệ thống chứng chỉ cho các doanh nghiệp đã thực hiện thành công sản xuất sạch hơn. Bên cạnh đó, hợp phần này đã hỗ trợ hoàn thiện hướng dẫn về sản xuất sạch hơn cho gần 20 ngành công nghiệp và hỗ trợ các tỉnh mục tiêu xây dựng, thực hiện các kế hoạch hành động sản xuất sạch hơn trong công nghiệp trên địa bàn, xây dựng và hoàn thiện báo cáo cải thiện hệ thống khuyến công và khung pháp lý thúc đẩy sản xuất sạch hơn của các tỉnh mục tiêu.
Ở lĩnh vực phát triển bền vững môi trường đô thị, Hợp phần Phát triển bền vững môi trường tại các khu đô thị nghèo (Hợp phần SDU) đã có những đóng góp quan trọng trong quá trình hoàn thiện Luật Quy hoạch đô thị, được Quốc hội Khóa XII ban hành năm 2009 và tiếp đó là Thông tư hướng dẫn Đánh giá môi trường chiến lược đối với quy hoạch xây dựng, hỗ trợ xây dựng nhiều tài liệu hướng dẫn liên quan đến công tác quy hoạch và quản lý môi trường đô thị, trong đó có Hướng dẫn kỹ thuật Đánh giá môi trường Chiến lược Quy hoạch xây dựng và quy hoạch đô thị.
Đặc biệt, SDU đã hỗ trợ Bộ Xây dựng nghiên cứu, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng đối với đô thị Việt Nam và Dự thảo Chương trình và Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của ngành xây dựng. Cùng với việc hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện văn bản, SDU đã hỗ trợ xây dựng các bản quy hoạch và bản đồ quy hoạch môi trường đô thị có sử dụng GIS, tăng thêm cơ sở cho quá trình thực hiện các văn bản pháp lý.
Trong khuôn khổ Chương trình DCE, các chuyên gia thuộc Hợp phần Hỗ trợ xây dựng năng lực trong quản lý và lập kế hoạch môi trường (CDS) đã phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư góp phần hoàn thiện một bước về đánh giá môi trường chiến lược trong xây dựng các chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc thực hiện biên soạn nhiều tài liệu. Trong đó có Hướng dẫn đánh giá môi trường chiến lược cho các chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; ban hành Sổ tay lập kế hoạch bảo vệ môi trường và sách chuyên khảo về cơ sở khoa học và thực tiễn trong lập kế hoạch và quản lý môi trường cho các trường đại học. Các tài liệu này đã góp phần thực hiện Luật Môi trường và Chiến lược Quốc gia về bảo vệ môi trường của Việt Nam, nâng cao chất lượng của các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội bền vững ở các tỉnh có dự án thử nghiệm.
Tăng cường năng lực của cán bộ và cộng đồng
Thông qua các hợp phần, với nhiều hình thức đa dạng, như tổ chức tập huấn, hội nghị, hội thảo, tham quan, thực hiện các mô hình trình diễn, các hoạt động truyền thông, cung cấp các công cụ, tài liệu hướng dẫn và đặc biệt là qua việc thu hút các bên và cộng đồng địa phương trong toàn bộ quá trình thực hiện các hoạt động, DCE đã góp phần tăng cường năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn các cấp và cộng đồng địa phương nơi thực hiện dự án.
Các hợp phần đã thực hiện một quy trình có hiệu quả với kế hoạch và bước đi phù hợp, bắt đầu từ việc tăng cường nhận thức, nâng cao kiến thức và hỗ trợ phát triển kỹ năng của đội ngũ cán bộ chủ chốt, rồi mở rộng đến cán bộ quản lý cấp dưới và tới cộng đồng được hưởng lợi, từ doanh nghiệp đến cộng đồng dân cư, các tổ chức đoàn thể…
Các kiến thức, kỹ năng được chuyển giao đi từ những hiểu biết về các quy định pháp lý liên quan đến bảo vệ môi trường, các công cụ, hướng dẫn, đến các kỹ năng thực hiện, quản lý lĩnh vực chuyên môn, thực hiện, quản lý dự án, với việc cung cấp các bộ công cụ quản lý hữu hiệu, như Sổ tay hướng dẫn thực hiện và quản lý tài chính Chương trình; xác định hệ thống chỉ số M&E của Chương trình, với 5 chỉ số vàng cấp Chương trình, 26 chỉ số ở cấp hợp phần.
Hàng chục nghìn cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn, cộng đồng người hưởng lợi được tham gia các hình thức tăng cường năng lực nói trên đã tạo sức mạnh và là nguồn lực quan trọng để Chương trình DCE thực hiện thành công các mục tiêu đề ra, cũng như tạo cơ sở bền vững cho việc duy trì các kết quả sau khi Chương trình kết thúc.
Và nhiều kinh nghiệm quý báu
Sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan ở các cấp, các ngành và giữa các hợp phần là những bài học kinh nghiệm quan trọng được Chương trình đúc kết và đi đến thành công. Là một chương trình lớn ở mục tiêu, nội dung, quy mô triển khai với sự tham gia của 5 bộ, ngành, 5 hợp phần và 6 tỉnh, thành phố, nếu thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các bên, chắc chắn, Chương trình đã không thể có kết quả tích cực như đã đạt được.
Sự phối hợp chặt chẽ bên trong và bên ngoài thể hiện ở việc gắn kết về quản lý, thực hiện các hoạt động của Hợp phần theo chiều dọc (ban quản lý từ Trung ương đến địa phương và ngược lại) và theo chiều ngang (phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị có liên quan), để thực hiện các hoạt động có chất lượng cao, trong đó có hoạt động đào tạo, nghiên cứu…
Điểm chung của sự phối hợp trên là có quy chế rõ ràng, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi bên trong quá trình phối hợp, công khai, chia sẻ thông tin và có đầu mối cho sự phối hợp nhằm thu thập nhanh và xử lý kịp thời các vấn đề nảy sinh trong quá trình phối hợp.
Sự phân công rõ ràng, thường xuyên chia sẻ thông tin… cũng đã tác động đến việc thu hút sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, dân cư. Theo kinh nghiệm thực tiễn, một trong những giải pháp quan trọng để thu hút sự tham gia của cộng đồng là việc thông tin đầy đủ về các lợi ích mà họ có được từ Chương trình; nâng cao nhận thức và kiến thức, kỹ năng để họ có thể tham gia có hiệu quả vào các hoạt động của Chương trình. Và một điều rất quan trọng là các nội dung hoạt động phải được xây dựng xuất phát từ nhu cầu của mỗi nhóm đối tượng./.
|
Vài nét về Chương trình Hợp tác phát triển Việt Nam - Đan Mạch trong lĩnh vực môi trường (Chương trình DCE)
l Mục tiêu phát triển của Chương trình: Nhằm thực hiện Chiến lược Quốc gia về Bảo vệ môi trường đảm bảo sinh kế bền vững và cải thiện điều kiện sống cho người nghèo. Mục tiêu được thiết kế để hỗ trợ Chiến lược Quốc gia về Bảo vệ môi trường đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020. Cụ thể, đến năm 2020, giảm dần ô nhiễm và tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường; cải thiện các dịch vụ về môi trường; giữ gìn và bảo vệ môi sinh (đặc biệt là rừng); tham gia các nỗ lực quốc tế về bảo vệ môi trường.
Chương trình có tổng ngân sách là 250 triệu kron Đan Mạch do Chính phủ Đan Mạch cam kết viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam. Tính đến cuối năm 2011, tỷ lệ giải ngân lũy kế đạt 85%.
Chương trình có 5 hợp phần:
Hợp phần Kiểm soát ô nhiễm tại các khu vực đông dân nghèo (Hợp phần PCDA) do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì thực hiện.
Hợp phần Phát triển bền vững môi trường trong các khu đô thị nghèo (Hợp phần SDU) do Bộ Xây dựng chủ trì thực hiện;
Hợp phần sản xuất sạch hơn trong công nghiệp (Hợp phần CPI) do Bộ Công thương chủ trì thực hiện ;
Hợp phần sinh kế bền vững bên trong và xung quanh các khu
bảo tồn biển (Hợp phần LMPA) do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì thực hiện;
Hợp phần Hỗ trợ xây dựng năng lực trong quản lý và lập kế hoạch môi trường (hợp phần CDS) do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì thực hiện;
Ngoài ra, để thực hiện Chương trình, còn có Văn phòng Hỗ trợ Chương trình (Hợp phần PSO) do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì thực hiện. PSO hoạt động như một đơn vị hỗ trợ về hành chính cho Văn phòng của các hợp phần, cung cấp các dịch vụ và công cụ quản lý cũng như đóng vai trò là cầu nối để trao đổi thông tin và ý tưởng giữa cấp Trung ương và Địa phương..
Các mô hình trình diễn của các hợp phần được thực hiện tại: Thái Nguyên, Phú Thọ, Hà Nam, Nghệ An, Quảng Nam và Bến Tre.
Thời gian thực hiện: Theo Văn kiện, Chương trình được thực hiện trong giai đoạn 2005-2010. Sau đó, được kéo dài đến cuối năm 2011.
|