ChuyenDoiSo

Đây là một trong những nội dung bài phát biểu của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Thành Thống tại Hội nghị toàn quốc Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể (KTTT) diễn ra chiều ngày 14/10/2019, tại Hà Nội.

Thứ trưởng Võ Thành Thống cho biết, Luật HTX năm 2012 thể hiện rõ bản chất tổ chức HTX, phân biệt HTX với doanh nghiệp và tổ chức chính trị - từ thiện, làm rõ nội hàm hợp tác của tổ chức HTX, đồng thời tăng cường vai trò người chủ và lợi ích của thành viên khi tham gia HTX, đảm bảo tính chất phục vụ thành viên của tổ chức HTX…

Tính đến 31/12/2018, toàn quốc có 22.861 HTX tăng 3.700 HTX (so với thời điểm Luật HTX có hiệu lực 31/7/2013); thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia; tổng số lao động thường xuyên trong HTX là 1.215.490 người, tăng 115.972 người (so với thời điểm Luật HTX có hiệu lực); doanh thu bình quân một HTX là 4,477 tỷ đồng/năm tăng 1,905 tỷ đồng/năm, lãi bình quân của một HTX là 240 triệu đồng/năm tăng 72 triệu đồng/năm.

Hoạt động khu vực KTTT, HTX có chuyển biến tích cực về quy mô, công nghệ và thị trường. Quy mô của HTX được thể hiện qua số lượng thành viên và phạm vi hoạt động của HTX. Số lượng các HTX áp dụng khoa học công nghệ mới, hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, tham gia vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao ngày càng nhiều, đặc biệt, các HTX nông nghiệp đã hoạt động gắn với các sản phẩm chủ lực của vùng, thực hiện liên kết chuỗi, nhiều HTX liên kết với các siêu thị, doanh nghiệp lớn để mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh trạnh…

Đây là những dấu hiệu đáng mừng, cho thấy KTTT, HTX đang phục hồi và phát triền đúng hướng, chứng minh việc ban hành Luật HTX 2012 thay thế Luật HTX năm 2003 và những chỉ đạo của Bộ Chính trị trong Kết luận 56-KL/TW ngày 21/02/2013 là hoàn toàn đúng đắn. Mô hình HTX kiểu mới rất phù hợp với chủ trương phát triển nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ra, vừa khuyến khích kinh tế cộng đồng thành viên HTX, vừa tôn trọng và nâng cao vị thế kinh tế hộ thành viên, góp phần giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong nền kinh tế thị trường.

Tuy đạt được một số thành tựu nhất định, nhưng nhìn chung khu vực KTTT, HTX vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Phong trào KTTT, HTX phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Sự tồn tại, hạn chế thể hiện ở cơ chế chính sách, tổ chức thực hiện, bản thân HTX và công tác thực hiện chức năng quản lý nhà nước về KTTT, HTX.

Chủ trương cơ bản của Nghị quyết là tháo gỡ các trói buộc không đúng về tâm lý xã hội, chính sách, luật pháp để tạo mọi điều kiện thuận lợi nhằm thúc đẩy phát triển KTTT, HTX nhanh và bền vững.

Luật HTX 2012 đã bổ sung, sửa đổi các điểm không phù hợp của Luật HTX 2003 theo hướng thể hiện rõ hơn bản chất của HTX, góp phần quan trọng trong việc phát triển HTX trong thời gian qua. Tuy nhiên, để phù hợp với tình hình mới, đặc biệt trong Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với trọng tâm là phát triển kinh tế số thì việc nghiên cứu chỉnh sửa Luật HTX là cần thiết. Trước mắt có thể định hướng vào một số nội dung như mở rộng đối tượng điều chỉnh là tổ hợp tác (THT) vào Luật để thống nhất và phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 13/NQ-TW là: “KTTT với hình thức phổ biến là các THT và HTX”.

Đồng thời, rà soát chính sách về KTTT hiện đang được ban hành phân tán tại nhiều văn bản quy phạm pháp luật, còn thiếu tính khả thi để sửa đổi bổ sung, đồng bộ hóa và cụ thể hóa trong Luật HTX, nhằm cải thiện hiệu lực cua Luật HTX và các chính sách hỗ trợ phát triển KTTT. Mở rộng quy mô và tiềm năng phát triển HTX để phù hợp với tiến trình phát triển khách quan, phù hợp với quy luật kinh tế. Nghiên cứu đơn giản hóa thêm nữa các thủ tục hành chính đối với HTX, THT như: thành lập, đăng ký và giải thể HTX, chế độ, hình thức và nội dung báo cáo... Luật hóa các quy định về hợp nhất mã số HTX và mã số thuế, đăng ký trực tuyến HTX vừa được chính thức triển khai trong năm 2019. Cân nhắc vai trò, sự cần thiết và đóng góp của thành phần KKTT trong thời kỳ phát triển kinh tế gắn với Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, qua đó, thúc đẩy sự phát triển của các loại hình HTX, THT áp dụng khoa học tiến bộ kỹ thuật, tăng sức cạnh tranh của thành phần kinh tế tập thể trong giai đoạn hiện nay.

Tại Hội nghị, đại diện Liên minh HTX đã trình bày kết quả Diễn đàn Kinh tế hợp tác, HTX năm 2019. Diễn đàn do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Liên minh HTX tổ chức thành công sáng ngày 14/10/2019. Diễn đàn nhận được các ý kiến phản ánh về những khó khăn vướng mắc và khuyến nghị các giải pháp trong thời gian tới. Các ý kiến đều cho rằng, đã có nhiều chủ trương được thể chế hóa nhằm tạo điều kiện cho HTX phát triển. Luật HTX đã có các tác động tích cực, hiệu lực quản lý nhà nước từng bước được nâng lên. KTTT được đánh giá cơ bản thoát khỏi tình trạng yếu kém kéo dài. Thực tế có nhiều mô hình HTX kiểu mới được hình thành, xu hướng phát triển đa dạng nhưng chưa tương xứng với tiềm năng, đóng góp vào GDP chưa đạt yêu cầu đề ra. Luât HTX và các văn bản hướng dẫn còn nhiều bất cập, văn bản thiếu đồng bộ. HTX khó tiếp cận về vốn, đất đai, nguồn lực đào tạo nhân lực. Bộ máy còn nhiều hạn chế, năng lực sản xuất còn yếu, khả năng cạnh tranh thấp,…

Từ những đánh giá thực tiễn trong quá trình hoạt động, Diễn đàn đã đưa ra 6 nhóm giải pháp. Một là, tăng cường, nâng cao nhận thức về bản chất và vai trò phát triển KTTT, khẳng định KTTT là loại hình phát triển của nền kinh tế, gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Do vậy cần quan tâm tới các hình thức hợp tác đa dạng, quan tâm trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Hai là về thể chế, hoàn thiện Luật HTX, ban hành các văn bản hướng dẫn liên quan theo hướng khắc phục những tồn tại, hạn chế; mở rộng phạm vi hợp tác, đưa THT vào Luật; bổ sung các quy định xử lý giải thể, khuyến khích thu hút tri thức trẻ làm việc trong HTX; quy định về kiểm toán, minh bạch tài chính trong HTX; hoạt động của doanh nghiệp trong HXT, đơn giản hóa thủ tục đăng ký thành lập. Ba là, sửa đổi chính sách đi đôi với đảm bảo nguồn lực thực hiện, các chính sách hỗ trợ phải phù hợp với điều kiện thực tế; cơ chế hỗ trợ theo hướng trực tiếp và được hạch toán trực tiếp; tập trung nguồn lực cho đào tạo, đổi mới sáng tạo. Bốn là, hoàn thiện chính sách hỗ trợ kinh tế hợp tác, nâng cao đội ngũ cán bô, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, thúc đẩy thực thi chính sách về giao đất đối với HTX; ban hành chính sách ưu đãi về thuế, phí, lệ phí, khuyến khích mô hình khởi nghiệp theo mô hình HTX; tạo thuận lợi cho HTX vì đây vừa mang tính chất kinh tế vừa mang tính chất tổ chức chính trị - xã hội; ban hành quy định miễn giảm phí, lệ phí; có cơ chế tín dụng dễ tiếp cận, tạo điều kiện cho HTX tiếp cận tín dụng ưu đãi. Theo đó, Chính phủ cần sớm ban hành Nghị định về quỹ tín dụng HTX, mở rộng đối tượng vay và hình thức cho vay. Cần xây dựng quy hoạch sản phẩm chủ lực cấp quốc gia, địa phương gắn với chuỗi giá trị, liên kết; hỗ trợ xây dựng HTX kiểu mới; cần tăng cường đầu tư khoa học công nghệ trong sản xuất kinh doanh; tăng cường hỗ trợ xúc tiến thương mại; có cơ chế và chính sách khuyến khích mở rộng thành viên và quy mô hoạt động nhằm tăng năng lực cạnh tranh; chuyên môn hóa sản phẩm cao hơn; khuyến khích các địa phương tạo điều kiện cho các HTX có quy mô lớn hoạt động. Năm là, nâng cao năng lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực HTX. Các bộ, ngành địa phương kiện toàn bộ máy. Nâng cao chất lượng phổ biến pháp luật về HTX. Có kế hoạch khuyến khích phát triển KTTT, HTX. Sáu là củng cố phát triển Liên minh HTX Việt Nam theo hướng tăng cường nhiệm vụ quyền hạn, hiệu quả hoạt động; thống nhất liên kết bộ máy từ trung ương đến địa phương…

Từ đầu cầu địa phương, đại diện tỉnh Lâm đồng cho biết, tình hình thực hiện Nghị quyết đã đạt được những kết quả quan trọng. So với năm 2003, tăng 200% số HTX. Quy mô hoạt động của HTX và lao động trong HTX tăng cao. Mục tiêu phấn đấu KTTT là thành phần kinh tế phát triển mạnh mẽ. Tỉnh đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển. Công tác hỗ trợ đào tạo nhân lực được quan tâm, dự kiến năm 2020, bồi dưỡng thu hút 33 cán bộ về làm việc. Về hỗ trợ khoa học kỹ thuật, trong giai đoạn 2015 – 2018, tỉnh đã thành lập 718 đơn vị, thực hiện hỗ trợ HTX nông nghiệp xây dựng mô hình ứng dụng khoa học công nghệ trong các lĩnh vực làm giống, canh tác. Việc xây dựng chuỗi và hỗ trợ liên kết thương mại được quan tâm, liên kết giữa doanh nghiệp với HTX cũng được đẩy mạnh, thực hiện theo đúng hợp đồng ký kết. Hằng năm, HTX phối hợp thực hiện hội chợ thương mại.

Sau 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, Khóa IX, KTTT của tỉnh Lâm Đồng từng bước khẳng định vai trò trong nền kinh tế, đóng góp tích cực trong xã hội, xây dựng kinh tế địa phương. Tuy nhiên, KTTT vẫn phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, đóng góp vào VRDP còn khiêm tốn, 1 số cấp ủy Đảng còn chưa thực sự quan tâm; quy mô HTX còn nhỏ, sức cạnh tranh còn hạn chế… Nguyên nhân là do các cơ chế chưa thực sự khuyến khích tham gia của nông dân, thu hút được cán bộ trẻ làm việc.

Trong thời gian tới, Tỉnh kiến nghị xem xét tăng mức hỗ trợ cho các tỉnh khó khăn để thực hiện mục tiêu phát triển KTTT, HTX; nghiên cứu mô hình để nhân rộng; rà soát, điều chỉnh cơ chế trong việc tiếp cận tín dụng; mở các lớp tập huấn nâng cao năng lực ứng dụng khoa học công nghệ, hoạt động hiệu quả, nhân rộng trên địa bàn tỉnh./.