ChuyenDoiSo

Phiên họp diễn ra theo hình thức trực tiếp và trực tuyến dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành, Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2020-2025. Tham dự tại điểm cầu 13 địa phương Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có Bí thư tỉnh ủy, Phó Bí thư tỉnh ủy, Chủ tịch UBND các tỉnh, Thành phố - Ủy viên Hội đồng điều phối Vùng. Cùng dự có đại diện lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương.

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, không chỉ là trụ đỡ, bảo đảm an toàn, an ninh lương thực, xuất khẩu nông sản, mà còn là vùng một động lực, nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua ĐBSCL đang phải đối diện với nhiều nguy cơ và thách thức của biến đổi khí hậu, các hoạt động phát triển của thượng nguồn, mặt trái từ phát triển kinh tế - xã hội chưa bền vững, khai thác sử dụng tài nguyên với cường độ cao, gây ô nhiễm môi trường, mất cân bằng sinh thái nghiêm trọng, tỷ lệ di dân tự do tăng cao,… đặc biệt trong năm 2021 toàn Vùng đang phải trải qua đại dịch Covid-19 với thời gian dãn cách xã hội lên tới 90 ngày. Đây thực sự là thời gian khó khăn nhất đối với Vùng trong nhiều năm trở lại đây, vì vậy, việc có một chiến lược phát triển đúng đắn, thể hiện qua một bản quy hoạch tốt kết hợp với bố trí nguồn lực thích đáng sẽ là động lực để thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế của Vùng ĐBSCL trong thời gian tới.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Chinhphu.vn

Thứ trưởng trần Quốc Phương cho biết, về công tác quy hoạch, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương, 13 địa phương vùng ĐBSCL, Ngân hàng Thế giới và đơn vị tư vấn nước ngoài tổ chức nhiều hoạt động lấy kiến rộng rãi, nhất là ý kiến các chuyên gia trong và ngoài nước am hiểu vùng ĐBSCL. Trên cơ sở tiếp thu các ý kiến góp ý có tính định hướng và xác đáng đối với quy hoạch Vùng, Bộ đã hoàn thiện báo cáo quy hoạch, báo cáo đánh giá môi trường chiến lược và các tài liệu liên quan khác. Bản quy hoạch đã thể hiện nhiều đổi mới mang tính đột phá tầm chiến lược về định hướng, tư duy phát triển bền vững, liên ngành, liên vùng, thích ứng với biến đổi khí hậu, bám sát các quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 về phát triển bền vững vùng ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.

Quy hoạch được xây dựng dựa trên nguyên tắc bảo vệ người dân, cải thiện sinh kế, phát triển cân bằng và bảo vệ môi trường, trọng tâm tập trung vào tám nội dung. Thứ nhất, quan điểm lập quy hoạch lấy yếu tố “con người” làm trung tâm để phát triển Vùng ĐBSCL thành “Nơi sống tốt” khi nhìn từ bên trong vùng và “Nơi đáng đến” khi nhìn từ ngoài vùng; lấy “thích ứng” với biến đổi khí hậu là yêu cầu tất yếu; coi tài nguyên nước là yếu tố cốt lõi; đa dạngvề văn hóa cũng như hoạt động kinh tế,không để ai bị bỏ lại trong quá trình phát triển.

Thứ hai, quy hoạch định hướng phân vùng sinh thái nông nghiệp và xác định ranh giới ngọt - mặn - lợ theo hướng thuận thiên có kiểm soát, để chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp hài hòa với điều kiện tự nhiên môi trường, phù hợp với từng tiểu vùng sinh thái nông nghiệp nhằm tăng tối đa giá trị và hiệu quả kinh tế nông nghiệp.

Thứ ba, phát triển vùng thành trung tâm kinh tế nông nghiệp bền vững, năng động và hiệu quả cao trên cơ sở phát triển hệ thống 8 trung tâm đầu mối về nông nghiệp và các hành lang kinh tế để nâng cao giá trị, hiệu quả của từng khâu trong chuỗi giá trị nông nghiệp.

Thứ tư, tập trung phát triển công nghiệp theo hướng bền vững, thân thiện môi trường, trong đó công nghiệp chế biến là ngành mũi nhọn; phát triển dịch vụ đa dạng, ứng dụng công nghệ cao với hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, thích ứng với biến đổi khí hậu và tăng cường kết nối nội, ngoại vùng. Xây dựng hệ thống đô thị thông minh, phù hợp với điều kiện tự nhiên của vùng, gắn kết hợp với các trung tâm đầu mối về nông nghiệp.

Thứ năm, tập trung nguồn đầu tư phát triển hạ tầng để đi trước một bước, nhằm tạo nền tảng cho sự phát tăng trưởng nhanh, ổn định, bền vững của Vùng. Ưu tiên phát triển hạ tầng có ý nghĩa quan trọng cấp quốc gia, cấp vùng như giao thông, năng lượng và kết cấu hạ tầng phục vụ việc chuyển đổi mô hình phát triển của Vùng.

Thứ sáu, cải thiện hạ tầng cấp nước theo hướng coi nước mặn, nước lợ là một nguồn tài nguyên bên cạnh nước ngọt, với trọng tâm là khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi xâm nhập mặn và hạn hán; lấy nước mặt từ vùng nước mặt ngọt vĩnh viễn; giảm dần và tiến tới dừng sử dụng nước ngầm để làm chậm tốc độ sụt lún đất; tăng cường nguồn trữ nước ngọt để cung cấp đến các khu vực thiếu nước phục vụ tốt nhất cho sản xuất và sinh hoạt.

Thứ bảy, thay đổi mô hình tăng trưởng theo hướng gia tăng hiệu quả và giá trị; năng lượng tái tạo, kinh tế số, đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn… là tương lai của ĐBSCL. Thay thế dần các nhà máy nhiệt điện than bằng các nhà máy điện sử dụng khí thiên nhiên/LNG và năng lượng tái tạo (mặt trời, gió…), trong đó, chú trọng quy trình xử lý chất thải vùng với lượng chất thải thu gom từ nhiều tỉnh để đạt được quy mô hiệu quả và áp dụng phương pháp đốt rác thanh năng lượng một cách hiệu quả và thân thiện với môi trường.

Thứ tám, khoanh vùng quản lý, bảo tồn và khai thác hợp lý những di sản văn hóa, tín ngưỡng quan trọng và chú trọng bảo tồn hệ sinh thái và môi trường. Tái tạo hệ thống rừng ngập mặn.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng đề cập các nội dung liên quan đến huy động nguồn lực; tiêu chí lựa chọn các dự án; cách thức lựa chọn dự án; danh mục các dự án dự kiến. Trong đó, về huy động nguồn lực, bên cạnh tổng số vốn ngân sách nhà nước dự kiến hỗ trợ cho các dự án trên địa bàn do địa phương quản lý thì đối với nguồn vốn ODA, để bổ sung tăng thêm 2 tỷ USD trong giai đoạn 2021-2025 cho vùng ĐBSCL theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị 23/CT-TTg, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) và các đối tác phát triển xây dựng, hoàn thiện Báo cáo đề xuất Khoản vay với số vốn là 02 tỷ USD để thúc đẩy phát triển bền vững vùng ĐBSCL.

Mục đích của việc sử dụng khoản vay là thúc đẩy liên kết vùng, ngành, tiếp cận bền vững và tích hợp trong đầu tư, tăng cường hiệu quả đầu tư, phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua việc triển khai đầu tư các dự án quan trọng, tăng cường kết nối giao thông, xây dựng hệ thống thủy lợi, giữ nước, thích ứng với biến đổi khí hậu, mở rộng không gian về hướng biển, kết nối, phát triển kinh tế thủy sản, du lịch, năng lượng, công nghiệp, tạo quỹ đất cho sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả tài nguyên biển, thu hút đầu tư phát triển các khu kinh tế ven biển, phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, sau 3 năm thực hiện Nghị quyết số 120 của Chính phủ đã đạt được một số kết quả quan trọng, nhưng mục tiêu và nhiệm vụ tiếp theo vẫn còn rất thách thức, đòi hỏi sự đồng thuận và quyết tâm cao của các bộ, ngành, địa phương, sự chỉ đạo quyết liệt và những quyết định chính xác, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Để đạt được những mục tiêu nêu trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị một số nội dung có ý nghĩa rất quan trọng đối với Vùng như về công tác quy hoạch, kiến nghị Phó Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng thẩm định quy hoạch vùng xem xét, sớm tổ chức thẩm định Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trong tháng 11/2021, làm cơ sở cho việc lập quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch nông thôn, quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành trên địa bàn vùng.

Về nguồn vốn ODA, kiến nghị Phó Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng vùng xem xét, đồng ý thực hiện cơ chế cấp phát 90% và địa phương vay lại 10% cho các địa phương trong vùng để hoàn thiện khép kín toàn bộ tuyến đường ven biển, hoàn thành các cầu lớn kết nối các địa phương trong vùng, các dự án thủy lợi liên kết vùng, có tính lan tỏa, tập trung phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn và thích ứng với biến đổi khí hậu và một số trục giao thông động lực của Vùng. Đồng thời, thông qua danh mục các dự án do các địa phương và các bộ ngành đề xuất đã được tổng hợp tại Văn bản số 6762/BKHĐT-KTĐN ngày 05/10/2021 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Về phân bổ nguồn lực, các địa phương cần ưu tiên nguồn lực và bố trí nguồn vốn đối ứng để triển khai các dự án có tính chất kết nối liên vùng, liên tỉnh, có tác động lan tỏa; mở rộng không gian phát triển, tạo quỹ đất cho sản xuất kinh doanh, kết nối tuyến giao thông hành lang ven biển; ưu tiên cho các dự án giao thông đường ven biển, nhằm kết nối khép kín tối đa tuyến đường ven biển của vùng ĐBSCL./.