ChuyenDoiSo

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết. Ảnh: Quochoi.vn

Việc xây dựng dự thảo Nghị quyết đã có đủ căn cứ chính trị theo Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị về phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Tại Nghị quyết số 76/2022/QH15 ngày 15/11/2022, Quốc hội đã giao Chính phủ nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội khóa XIV trong thời gian sớm nhất.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm tạo cơ sở pháp lý để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn về phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, góp phần xây dựng và phát triển Thành phố Hồ Chí Minh như mục tiêu đã đặt ra tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị và Quốc hội nêu trên.

Về quan điểm xây dựng dự thảo Nghị quyết, theo Bộ trưởng, có 05 quan điểm gồm. Một là, bảo đảm tuân thủ các quy định của Hiến pháp 2013, phù hợp với định hướng phát triển tại Nghị quyết số 24-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội vùng Đông Nam bộ, Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội Thành phố Hồ Chí Minh và Nghị quyết số 81/2023/QH15 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia.

Hai là, quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển Thành phố thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Ba là, việc xây dựng cơ chế, chính sách không phải chỉ riêng cho Thành phố mà còn tạo điều kiện cho Thành phố phát huy vai trò là đầu tàu, dẫn dắt phát triển kinh tế của cả nước.

Bốn là, cho phép tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách thực hiện đạt kết quả tại Nghị quyết số 54/2017/QH14; bổ sung các cơ chế chính sách phù hợp đang được thí điểm tại một số địa phương và một số cơ chế chính sách có trong dự thảo Luật đất đai sửa đổi, Luật Nhà ở sửa đổi dự kiến trình Quốc hội thời gian tới.

Năm là, quy định cơ chế, chính sách đặc thù cho Thành phố phải có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm tính khả thi và thực hiện tăng cường phân cấp, ủy quyền cho Thành phố, gắn với cơ chế kiểm tra, giám sát minh bạch, hiệu quả.

Dự thảo Nghị quyết đã được lấy ý kiến các bộ, cơ quan trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học và xây dựng theo đúng trình tự, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trên cơ sở các nguyên tắc, mục tiêu, quan điểm nêu trên, nội dung chính của dự thảo Nghị quyết có 7 nhóm cơ chế, chính sách từ Điều 4 đến Điều 10. Xét về tính mới và kế thừa, dự thảo Nghị quyết gồm 4 nhóm cơ chế, chính sách (CCCS) về các cơ chế chính sách được kế thừa từ Nghị quyết số 54 (gồm 07 CCCS); cơ chế, chính sách được quy định tại các Nghị quyết đặc thù của các địa phương khác (gồm 04 CCCS); cơ chế, chính sách được quy định tại các dự thảo Luật đang trình Quốc hội cho ý kiến (gồm 06 CCCS); cơ chế, chính sách mới, đột phá, có tác động lan tỏa (gồm 27 CCCS).

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh trình bày Báo cáo. Ảnh: Quochoi.vn

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách (TCNS) Lê Quang Mạnh cho biết, Ủy ban TCNS tán thành về sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.

Về căn cứ chính trị: Khoản 2 Mục IV của Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị (Nghị quyết 31) quy định: “Đảng đoàn Quốc hội lãnh đạo ban hành Nghị quyết của Quốc hội (thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14) để cho phép thí điểm cơ chế, chính sách vượt trội phát triển Thành phố Hồ Chí Minh”.

Về căn cứ pháp lý: Điều 7 của Nghị quyết số 76/2022/QH15 của Quốc hội về kỳ họp thứ 4 (Nghị quyết 76) quy định: “Giao Chính phủ nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14 trong thời gian sớm nhất”.

Về căn cứ thực tiễn: Qua tổng kết Nghị quyết số 54/2014/QH14 (Nghị quyết 54) cho thấy, nhiều kết quả tích cực được mang lại thông qua thực hiện những chính sách đặc thù. Tuy nhiên, các chính sách hiện hành cơ bản chỉ tương tự như các địa phương có cơ chế đặc thù. Phạm vi, quy mô, tính chất của các chính sách còn chừng mực, chưa tạo sức nặng đột phá. Trong khi đó, Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt quan trọng, với vị thế đầu tàu, trung tâm kinh tế, thương mại, tài chính lớn nhất cả nước, có số người lao động lớn nhất toàn quốc, điều tiết số thu về ngân sách trung ương cao nhất, hiện đang đóng góp khoảng 27%. Vì vậy, việc có chính sách vượt trội tạo bước đột phá theo đúng tinh thần Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị là cần thiết, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ đối với Thành phố mà cả Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả đất nước.

Để tiếp tục hoàn thiện, Ủy ban TCNS cho rằng, Chính phủ cần làm rõ với phạm vi chính sách như trong Dự thảo đã đủ để tháo gỡ vướng mắc về thể chế đang cản trở tiến trình phát triển hay chưa. Xét về số lượng chính sách là tương đối rộng, do vậy, cần có sự lựa chọn, có trọng tâm, tránh dàn trải để mỗi chính sách đều có cơ hội đi vào cuộc sống. Cần chú trọng hơn nữa những chính sách thực sự đột phá, tạo bước chuyển mới trong khai thác tiềm năng theo đúng Nghị quyết 31; tránh nhiều về số lượng nhưng hạn chế về sức nặng.

Bên cạnh đó, cần chú trọng hơn những chính sách thực sự đột phá, tạo bước chuyển mới trong huy động sức mạnh tổng hợp, khai thác hiệu quả về tiềm năng, lợi thế, vị trí chiến lược, thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững theo đúng chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết 31; Dự thảo tập trung nhiều vào chính sách chi ngân sách, trong khi các chính sách thu ngân sách (thuế, phí…), khai thác nguồn lực còn hẹp, trong điều kiện Thành phố lại có đặc thù, tiềm năng, lợi thế rất lớn trong việc khai thác nguồn thu; rà soát, quy định rõ về chế độ trách nhiệm, bảo đảm đúng nguyên tắc quyền hạn đi đôi với trách nhiệm; Quy định rõ trong điều khoản thi hành những công việc cần triển khai;…

Theo báo cáo thẩm tra, cơ quan soạn thảo đã phối hợp với chính quyền Thành phố nghiên cứu, xây dựng Dự thảo công phu, tâm huyết, cầu thị, nghiêm túc. Nội dung các quy định trong Dự thảo phù hợp với định hướng phát triển tại Nghị quyết số 24-NQ/TW, Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 81/2023/QH15 của Quốc hội. Các chính sách khá toàn diện trên nhiều lĩnh vực, bao gồm 07 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù trên các lĩnh vực khác nhau, cụ thể là: Quản lý đầu tư; Tài chính ngân sách; Quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; Thu hút nhà đầu tư chiến lược; Quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; Tổ chức bộ máy của Thành phố; (vii) Tổ chức bộ máy thành phố Thủ Đức.

Dự thảo Nghị quyết bảo đảm tính kế thừa Nghị quyết 54, đồng thời tích hợp một số chính sách mới tương đồng chính sách đặc thù của các tỉnh, thành phố đã được Quốc hội cho phép áp dụng (Khánh Hòa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Thanh Hóa, Cần Thơ…). Nếu thực hiện thành công thí điểm các chính sách nêu trên sẽ tạo tiền đề quan trọng cho bước phát triển mới./.