ChuyenDoiSo

Ảnh minh họa. Nguồn: MPI

Với tiềm năng, lợi thế, cùng với những quyết sách phù hợp của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và sự nỗ lực của các địa phương, sự hỗ trợ của các đối tác phát triển trong thời gian qua, ĐBSCL đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế - xã hội. Nơi đây đã hình thành nhiều khu vực sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản, công nghiệp và du lịch tập trung, với quy mô ngày một lớn; đã trở thành trung tâm sản xuất nông nghiệp lớn nhất của Việt Nam. Bên cạnh đó, một loạt các cơ sở hạ tầng của Vùng từng bước được hoàn thiện, nâng cao khả năng kết nối; các đô thị dần được mở rộng, nâng cấp. Điều này không những cải thiện đời sống của Nhân dân, mà còn giúp bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, góp phần đảm bảo an ninh quốc phòng.

Tuy nhiên, có thể nói chưa bao giờ ĐBSCL lại đứng trước nhiều thách thức như hiện nay, đó là các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và nước biển dâng cũng như những áp lực về phát triển kinh tế của các quốc gia thượng nguồn sông Mê Công và đặc biệt là chính quá trình hoạch định và triển khai các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Vùng còn nhiều bất cập. Điều đó đã và đang gây sức ép ngày càng lớn lên hệ thống hạ tầng, các đô thị và không gian sống của người dân trong vùng ĐBSCL.

Nhận thấy rõ những thách thức trên, Chính phủ đã ban hành kịp thời Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 về phát triển bền vững vùng ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu, trong đó, giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo phương pháp tích hợp, đa ngành mà Luật Quy hoạch quy định, đồng thời tại Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 5/9/2019 thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP nêu trên, Chính phủ cũng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư huy động nguồn lực cho vùng ĐBSCL, trong đó nghiên cứu, đề xuất bổ sung 2 tỷ USD tăng thêm cho Vùng trong giai đoạn 2021-2025.

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, việc lập quy hoạch vùng ĐBSCL phù hợp với quan điểm, mục tiêu, định hướng của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực của quốc gia và quy hoạch cấp quốc gia thời kỳ 2021-2030; phù hợp với tầm nhìn, mục tiêu, quan điểm phát triển bền vững vùng ĐBSCL theo tinh thần Nghị quyết số 120/NQ-CP; đảm bảo liên kết tổng thể toàn Vùng, tăng cường hợp tác liên kết phát triển giữa các tiểu vùng và địa phương trong Vùng, giữa Vùng với thành phố Hồ Chí Minh và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam; phát triển kinh tế - xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh, chủ động hội nhập và hợp tác quốc tế.

Việc lập quy hoạch vùng ĐBSCL nhằm xác định phương hướng phát triển, sắp xếp không gian và phân bổ nguồn lực cho các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường có tính liên ngành, liên vùng và liên tỉnh trên cơ sở phát huy tiềm năng, thế mạnh của vùng, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực nhằm phát triển vùng ĐBSCL đến năm 2050 trở thành Vùng có trình độ phát triển khá so với cả nước theo yêu cầu đề ra tại Nghị quyết số 120/NQ-CP; Xác định và góp phần giải quyết các vấn đề mất cân đối chính trong phát triển vùng ĐBSCL, bao gồm những vấn đề về hệ thống sinh thái môi trường, văn hóa xã hội, phát triển kinh tế, hạ tầng cũng như những bất cập về thể chế và nguồn nhân lực; Cụ thể hóa và kết nối thống nhất, đồng bộ phương hướng tổ chức không gian và phát triển của các ngành, lĩnh vực trên phạm vi lãnh thổ của Vùng được đề ra trong quy hoạch cấp quốc gia; Đây là cơ sở để lập quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị trên phạm vi lãnh thổ Vùng nhằm đảm bảo tính liên kết, đồng bộ, kế thừa, ổn định và hệ thống giữa các quy hoạch; tạo cơ sở để quản lý và thu hút đầu tư; điều phối liên kết phát triển Vùng.

Tại phiên họp, các bộ, địa phương thảo luận, đóng góp ý kiến hoàn thiện Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trước khi tổ chức Hội đồng thẩm định tổ chức thẩm định theo quy định, trong đó tập trung làm rõ thêm về quan điểm phát triển, phương hướng phát triển của toàn Vùng, làm sâu sắc thêm các giải pháp để thực hiện quy hoạch Vùng; công tác chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng, công tác triển khai thực hiện quy hoạch để sẵn sàng giải ngân khi Khoản vay được thông qua.

Các vấn đề được thảo luận tại phiên họp sẽ là cơ sở để Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp thu, chỉnh sửa, trình Thủ tướng Chính phủ thông qua Quy hoạch vùng ĐBSCL và Khoản hỗ trợ tăng thêm 02 tỷ USD cho Vùng trong giai đoạn 2021-2025 theo Chương trình, dự án cụ thể.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh, quy hoạch vùng ĐBSCL có ý nghĩa rất quan trọng. Cả nước có 6 vùng kinh tế - xã hội thì quy hoạch vùng ĐBSCL là quy hoạch vùng đầu tiên. Đây là vùng có nhiều tiềm năng lợi thế để phát triển, có động lực tăng trưởng lớn. Trung ương, Quốc hội, Chính phủ đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách ưu tiên cho vùng để khai thác tối đa tiềm năng phát triển. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành tập trung cao cho phát triển kết cấu hạ tầng giao thông vùng ĐBSCL trong nhiệm kỳ này.

Phó Thủ tướng đánh giá cao nỗ lực của địa phương trong xây dựng quy hoạch, nhất là trong bối cảnh phải tập trung cho phòng chống dịch bệnh, hoàn thành chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của quý IV/2021. Đây là công việc rất quan trọng để có sớm quy hoạch vùng ĐBSCL, từ đó huy động nguồn lực để triển khai các dự án đầu tư. Đồng thời nêu rõ, tất cả ý kiến địa phương đều thống nhất đánh giá quy hoạch vùng ĐBSCL đã được chuẩn bị kỹ, kế thừa quá trình phát triển, cập nhật các yêu cầu trong tình hình mới; quy hoạch bảo đảm được chất lượng, đúng với các quy định của pháp luật.

Các ý kiến đều khẳng định vùng ĐBSCL có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, trung tâm sản xuất lúa gạo, thủy hải sản và trái cây hàng đầu của cả nước, là khu vực có tầm quan trọng đặc biệt trong bảo đảm an ninh, chính trị, phát triển kinh tế của đất nước. Những năm qua, vùng ĐBSCL đạt nhiều kết quả tích cực trong phát triển, tuy nhiên, tốc độ phát triển hạ tầng giao thông chưa tương xứng, chưa khai thác hết tiềm năng của vùng. Do đó, quy hoạch là công cụ quan trọng hàng đầu để định hướng, dẫn dắt đầu tư phát triển. Muốn phát triển được vùng ĐBSCL thì việc đầu tiên mà các địa phương cần tập trung thực hiện là phát triển kết cấu hạ tầng giao thông. Điều này cũng giúp tăng cường liên kết vùng, phát huy vai trò, thế mạnh của Vùng, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Sau khi có quy hoạch, các địa phương chủ động lên kế hoạch, phân kỳ đầu tư, huy động nguồn lực từ doanh nghiệp tham gia đầu tư các dự án; tập trung huy động nguồn vốn xã hội hóa cho phát triển kết cấu hạ tầng giao thông. Không gian phát triển vùng cần gắn với hệ thống các đầu mối về công nghiệp. Chú trọng sâu phát triển không gian biển gắn với phát triển kinh tế biển.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia nghiên cứu đề xuất các giải pháp, chương trình, dự án cụ thể đảm bảo hiệu quả, khả thi để có thể triển khai được ngay Quy hoạch này, đáp ứng yêu cầu phát triển; đồng thời là cơ sở để định hướng cho việc lập, triển khai các quy hoạch tỉnh một cách thống nhất, đồng bộ.

Theo dự thảo Quy hoạch, mục tiêu đến năm 2050 vùng ĐBSCL trở thành vùng có trình độ phát triển khá so với cả nước, có trình độ tổ chức xã hội tiên tiến; thu nhập bình quân đầu người đạt cao hơn trung bình cả nước, sinh kế của người dân được bảo đảm; phát triển nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; bảo tồn các tài nguyên, hệ sinh thái quan trọng của Vùng. Hệ thống đô thị hiện đại được xây dựng và phân bố hợp lý tại các tiểu vùng. Hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy được phát triển đồng bộ, kết nối trong vùng, liên vùng và phải bảo đảm kết hợp hài hòa, thống nhất, bổ trợ và không xung đột với hệ thống thủy lợi, đê điều. Hạ tầng thủy lợi được xây dựng đồng bộ phù hợp với mô hình chuyển đổi sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu tại các tiểu vùng sinh thái, đồng thời phải có biện pháp hiệu quả phòng, chống, giảm nhẹ rủi ro thiên tai cho dân sinh và nền kinh tế khi có thiên tai xảy ra. Hạ tầng thông tin và truyền thông, mạng lưới cấp điện, cấp nước, thoát nước được xây dựng đồng bộ. Hệ thống các cơ sở văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học và công nghệ, y tế, thể dục, thể thao ở mức cao so với cả nước; kinh tế phát triển năng động và hiệu quả với cơ cấu kinh tế phù hợp.

Phát triển vùng ĐBSCL dựa trên ba trụ cột kinh tế - xã hội - môi trường, trong đó, môi trường và xã hội là nền tảng; phát triển theo hướng tăng trưởng xanh, lấy con người làm trung tâm; biến thách thức thành cơ hội; chuyển đổi mô hình phát triển; tăng cường liên kết giữa các địa phương trong Vùng; tập trung phát triển kết cấu hạ tầng thiết yếu./.