ChuyenDoiSo

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình trước Quốc hội sáng 20/11. Ảnh: quochoi.vn

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, những cải cách quan trọng của Luật đầu tư đã được Quốc hội thông qua năm 2014, trên thực tế đã góp phần quan trọng vào việc bảo đảm thực hiện quyền tự do đầu tư kinh doanh của người dân, doanh nghiệp và xóa bỏ nhiều rào cản trong hoạt động kinh doanh không phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cũng như các cam kết hội nhập của Việt Nam. Từ đó, đã tạo cơ sở pháp lý cho việc cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng ngày càng thuận lợi, minh bạch và bình đẳng giữa doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Đồng thời, Luật này đã tạo được động lực cho việc thực hiện nhiều cải cách quan trọng về điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính và cơ chế quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư kinh doanh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì trong thực tiễn hơn 4 năm qua cũng cho thấy đã đến lúc chúng ta đặt ra yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện hơn nữa một số quy định của Luật đầu tư nhằm thể chế hóa các nghị quyết mới đây của Đảng về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa về phát triển kinh tế tư nhân, về nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư với nước ngoài đến năm 2030 theo Nghị quyết 50/NQ-TW ngày 20/8/2019 của Bộ Chính trị và phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Về phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng của Luật đầu tư cũng như các luật liên quan đến đầu tư kinh doanh, một số ý kiến đề nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật đối với các loại hình đầu tư mới phát sinh trong bối cảnh của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị rà soát phạm vi điều chỉnh để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan, nhất là các luật về đất đai, bảo vệ môi trường, xây dựng, nhà ở, chứng khoán,... Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Luật giao Chính phủ áp dụng thí điểm các hình thức đầu tư, loại hình tổ chức kinh doanh mới với các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đối với các hình thức đầu tư và các loại hình kinh tế này. Đồng thời, Dự thảo cũng đã bổ sung các quy định để phân định rõ phạm vi điều chỉnh cũng như nguyên tắc áp dụng của Luật với các luật có liên quan đến hoạt động đầu tư, như theo phương thức PPP, đầu tư sử dụng vốn nhà nước, tài sản công, hoạt động xây dựng,... Nhiều nội dung khác của Luật đầu tư đã được sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các luật hiện hành và các luật đang trong quá trình xem xét, bổ sung trong năm 2019, 2020, như Luật xây dựng, Luật đất đai, Luật bảo vệ môi trường, Luật quy hoạch đô thị, Luật quản lý, sử dụng vốn đầu tư của nhà nước vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp,... Đây là những luật thuộc chương trình xây dựng luật năm 2019, 2020 và những nội dung mâu thuẫn hiện nay giữa các quy định của một số luật trong hệ thống pháp luật về đầu tư kinh doanh.

Không chỉ phát sinh từ Luật đầu tư mà nó còn nằm ở một số quy định ở các luật khác. Do vậy, để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật chúng ta không thể chỉ xem xét riêng lẻ sửa đổi trong Luật đầu tư mà cần phải rà soát và đánh giá toàn diện cả các quy định ở các luật có liên quan khác để đề xuất phương án xử lý phù hợp hơn. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan thẩm tra và các cơ quan của Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Luật để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các luật khác có liên quan, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Về ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, liên quan đến việc bãi bỏ Phụ lục 1, 2, 3 của Luật đầu tư, một số ý kiến tán thành việc bãi bỏ. Về danh mục chất ma túy, hóa chất, khoáng vật, động, thực vật hoang dã bị cấm đầu tư kinh doanh để phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước và các điều ước quốc tế. Một số ý kiến khác đề nghị giữ lại Phụ lục 1, 2, 3, vì đây là những nội dung có liên quan đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân và phải được quy định của Luật. Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, việc bãi bỏ các phụ lục trên và giao cho Chính phủ quy định chi tiết danh mục này không ảnh hưởng đến việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp. Bởi vì, Luật không bãi bỏ việc cấm kinh doanh các sản phẩm nêu trên, mà chỉ giao Chính phủ quy định chi tiết để phù hợp với thực tiễn thay đổi nhanh chóng của các sản phẩm này. Đồng thời, bảo đảm thực thi cam kết của Việt Nam theo các điều ước quốc tế như yêu cầu quản lý nhà nước về kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Hơn nữa, trên thực tế danh mục các chất ma túy, tiền chất ma túy, danh mục các hóa chất bị cấm và danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy hiểm, quý hiếm đang được quy định ở các nghị định của Chính phủ.

Về kinh doanh dịch vụ đòi nợ hiện có hai nhóm ý kiến khác nhau. Một nhóm ý kiến đồng ý với Tờ trình của Chính phủ nên cấm hoạt động kinh doanh này, vì trên thực tế không có lợi và không diễn ra đúng như chúng ta mong muốn. Đồng thời đề nghị tăng cường các biện pháp của các cơ quan tố tụng, cơ quan tư pháp để giải quyết những quan hệ dân sự này. Nhóm thứ hai là không nên cấm mà nên tăng cường biện pháp quản lý nhà nước đối với các loại hình này. Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, hai luồng ý kiến này đều có cơ sở khác nhau và cho biết, trong quá trình xây dựng Ban soạn thảo đã cân nhắc vấn đề này. Đây là một vấn đề rất phức tạp, vì trên thực tế các quan hệ dân sự này thường là vay nóng, chúng ta hay gọi là tín dụng đen áp dụng hình thức dịch vụ này để thu hồi các khoản có lãi suất rất cao, không đưa ra được các cơ quan tố tụng, cơ quan xử lý của tư pháp và không có thế chấp.

Còn các khoản vay nợ chính đáng khác, nhu cầu của người vay và người cho vay khác đều phải có thế chấp. Người ta sẽ sử dụng các cơ quan tư pháp để xử lý vấn đề này. Tuy nhiên, trên thực tế vấn đề này diễn ra không phải như vậy, dẫn đến tình hình an ninh, trật tự xã hội rất phức tạp. Nội dung này được ngành công an và ngành tư pháp đề nghị rất quyết liệt. Căn cứ ý kiến của các đại biểu, Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát nhằm xây dựng được một cơ sở để báo cáo lại với Quốc hội trước khi xem xét quyết định vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng làm rõ vấn đề liên quan đến danh mục cấm, danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và cho biết, các ngành, nghề cấm hay ngành, nghề kinh doanh có điều kiện được dựa trên bốn nguyên tắc, tiêu chí. Một là, các ngành, nghề không liên quan trực tiếp hoặc không chứng minh được có ảnh hưởng trực tiếp đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng. Hai là, các ngành, nghề được quản lý bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật. Ba là, các ngành, nghề mà chất lượng đầu ra của ngành, nghề đó thì do thị trường và khách hàng lựa chọn, sàng lọc và quyết định. Bốn là, các nghề nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích và có thể kiểm soát thông qua đấu thầu hoặc đặt hàng của Nhà nước. Trong thời gian tới, Ban soạn thảo sẽ cùng với cơ quan của Quốc hội tiếp tục nghiên cứu, rà soát, đảm bảo yêu cầu.

Về các chính sách hỗ trợ ưu đãi đầu tư, một số ý kiến tán thành với việc quy định ưu đãi đầu tư và có đề nghị làm rõ một số nguyên tắc. Một số ý kiến đề nghị cân nhắc việc giao cho Chính phủ áp dụng thí điểm các hình thức đầu tư mới và có bổ sung như hỗ trợ các hình thức đầu tư tương thích. Một số ý kiến đề nghị rà soát, bổ sung ưu đãi đầu tư đối với cụm công nghiệp, doanh nghiệp xã hội, dịch vụ thể dục, thể thao,... Về nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, để đảm bảo thu hút đầu tư có chọn lọc, có chất lượng và đổi mới hình thức điều kiện cũng như là thủ tục áp dụng ưu đãi đầu tư, dự thảo Luật đã hoàn thiện một số quy định theo hướng: Thứ nhất là bổ sung quy định khuyến khích hoạt động nghiên cứu và phát triển sản xuất kinh doanh và sản phẩm hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học, hoạt động đổi mới sáng tạo, sản xuất hàng hóa, cung cấp dịch vụ tạo ra hoặc là tham gia các chuỗi giá trị cụm liên kết ngành. Thứ hai là bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện áp dụng chính sách ưu đãi đầu tư để đảm bảo hiệu quả, chất lượng thuộc việc thực hiện chính sách này. Thứ ba là bổ sung cơ chế cho phép Chính phủ quyết định ưu đãi đầu tư cao hơn để khuyến khích phát triển một số ngành trên một số địa bàn đặc biệt hoặc những dự án đặc biệt quan trọng có tác động lớn đến kinh tế - xã hội.

Việc giao Chính phủ áp dụng thí điểm các hình thức đầu tư, loại hình tổ chức kinh tế mới là cần thiết, nhằm đảm bảo thích ứng với mô hình, phương thức tổ chức kinh doanh mới đang phát triển hết sức nhanh chóng dưới sự tác động của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Một số nước trong khu vực như Thái Lan, In-đô-nê-si-a, Ma-lai-xi-a cũng đang áp dụng những chính sách này nhằm tăng sức cạnh tranh, thu hút đầu tư nước ngoài, kể cả trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tiến hành rà soát, đánh giá tác động và nhận thấy việc thực hiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư nêu trên không trái với Luật ngân sách nhà nước và các cam kết hội nhập của Việt Nam.

Về các ý kiến liên quan đến việc triển khai hoạt động của dự án quản lý nhà nước đối với các hoạt động đầu tư, chế tài với các hành vi vi phạm về quản lý hoạt động đầu tư từ Việt Nam ra nước ngoài,... Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, cơ quan soạn thảo xin được tiếp thu và sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan thẩm tra để nghiên cứu và hoàn thiện dự thảo Luật./.