ChuyenDoiSo

Đây là một trong những nội dung được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại phiên thảo luận tại Hội trường về dự án Luật doanh nghiệp (sửa đổi) diễn ra ngày 20/11/2019.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, tham gia thảo luận tại Tổ và Hội trường cho thấy, hầu hết các đại biểu đều thống nhất cao với sự cần thiết ban hành Luật cũng như đánh giá cao việc chuẩn bị, cũng như bày tỏ sự thống nhất với mục đích, quan điểm và các nội dung cơ bản của dự án Luật. Đồng thời nhấn mạnh, những nội dung sửa đổi của Luật doanh nghiệp đã được Quốc hội thông qua năm 2014 đã khẳng định được tinh thần sáng tạo, thúc đẩy sự tham gia thị trường của các doanh nghiệp. Môi trường đầu tư kinh doanh của nước ta đã có những chuyển biến thuận lợi và số lượng doanh nghiệp thành lập mới trong 3 năm gần đây đều tăng rất cao, khoảng 65-70%, đạt mức cao nhất trong 20 năm qua. Đến nay có khoảng hơn 750 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động.

Cùng với việc thực hiện Luật doanh nghiệp, Chính phủ đã chỉ đạo cắt giảm, đơn giản hóa hàng ngàn điều kiện kinh doanh, chuyển trọng tâm quản lý nhà nước từ tiền kiểm sang hậu kiểm, thiết lập cơ chế liên thông trong giải quyết các thủ tục hành chính… Tính riêng năm 2018 đã có gần 3 nghìn điều kiện kinh doanh đã được bãi bỏ. Bên cạnh kết quả đạt được, thực tiễn hơn 4 năm qua cho thấy, việc thi hành Luật đang đặt ra các yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện hơn nữa một số quy định nhằm thể chế hóa đầy đủ các nghị quyết của Đảng, Chính phủ về phát triển kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nhà nước để nâng cao hiệu lực quản trị và hoạt động của doanh nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Quy định rõ ràng hơn về địa vị pháp lý, trách nhiệm dân sự của hộ kinh doanh

Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu tham gia thảo luận, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã báo cáo giải trình và làm rõ thêm một số nội dung còn ý kiến khác nhau. Theo đó, về hộ kinh doanh, Bộ trưởng cho rằng, đây là nội dung được nhiều đại biểu tham gia ý kiến. Các đại biểu đều thống nhất với việc coi hộ kinh doanh là một thành phần hết sức quan trọng trong nền kinh tế, đóng góp rất nhiều cho phát triển chung của đất nước và cần được luật hóa để có thể định danh nhằm hỗ trợ cũng như bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, một số đại biểu băn khoăn việc hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp nên không đưa vào Luật doanh nghiệp được, nhưng đều thống nhất cần hỗ trợ cho khu vực này phát triển. Liên quan đến vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, bản chất đây là một loại hình kinh doanh, do vậy tất cả các vấn đề liên quan đến loại hình này thì đều phải được định danh, hỗ trợ, bảo vệ của Nhà nước và thực hiện nghĩa vụ của họ đối với Nhà nước, người lao động và các đối tác của mình. Theo đó, tất cả phải được Luật hóa và hộ kinh doanh không phải là nội dung mới trong Luật doanh nghiệp. Tại Khoản 2 Điều 212 của Luật doanh nghiệp đã đề cập đến vấn đề này. Trên cơ sở Điều 212, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 78/2015/NĐ-CP ngày 14/9/2015 về đăng ký doanh nghiệp để hướng dẫn các vấn đề liên quan đến đăng ký hộ kinh doanh. Do vậy, tất cả những nội dung của Nghị định số 78/2015/NĐ-CP đến nay, qua thực tế đã kiểm nghiệm thấy ổn định, phù hợp và đã đến lúc chín muồi để chuyển sang cấp cao hơn đó là luật hóa. Điều này cũng phù hợp với chủ trương của Quốc hội về xây dựng nhà nước pháp quyền.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng làm rõ một số vấn đề được các đại biểu quan tâm. Ảnh: Quochoi.vn

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, các quy định về hộ kinh doanh trong dự thảo Luật được soạn thảo theo các nguyên tắc, mục tiêu tiếp tục thừa nhận sự tồn tại của hộ kinh doanh là một hình thức kinh doanh bên cạnh các loại hình doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần nhằm bảo đảm sự đa dạng hóa các hình thức kinh doanh và trao thêm quyền cho nhà đầu tư trong việc lựa chọn hình thức kinh doanh phù hợp. Đồng thời, đảm bảo nguyên tắc không ép buộc các hộ kinh doanh phải chuyển thành doanh nghiệp. Đây là nguyên tắc hết sức cơ bản. Cùng với đó, không xóa bỏ hình thức hộ kinh doanh, bổ sung quy định về hộ kinh doanh nhằm mục tiêu thúc đẩy phát triển hộ kinh doanh, bảo đảm rằng các nguồn lực đầu tư dưới hình thức hộ kinh doanh hay doanh nghiệp đều có thể phát huy hết tiềm năng, lợi ích và đóng góp tích cực hơn vào nền kinh tế. Hộ kinh doanh là một loại hình kinh doanh, do vậy, theo quy định của Hiến pháp, những hạn chế quyền con người và công dân đều được quy định theo luật. Chính vì vậy, những vấn đề được quy định ở cấp nghị định thì không thể được coi là phù hợp với quy định của Hiến pháp. Tất cả những vấn đề liên quan đến quyền và sự hạn chế của công dân và con người thì phải được quy định tại luật.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, chúng ta muốn bổ sung hay muốn hạn chế vấn đề gì liên quan đến hộ kinh doanh thì cũng phải thể hiện ở đạo luật chứ không ở các cấp nghị định được. Đây cũng là cơ sở pháp lý cao nhất để bảo vệ quyền và lợi ích của các hộ kinh doanh như đảm bảo đăng ký và sử dụng hơn 10 lao động, có thể mở các chi nhánh, văn phòng ngoài địa điểm đăng ký kinh doanh hoặc được hoạt động kinh doanh ngoài địa điểm đăng ký hộ kinh doanh, được nhận sự hỗ trợ của Nhà nước. Các quy định về hộ kinh doanh trong dự thảo Luật được soạn thảo trên cơ sở hoàn thiện các quy định của Nghị định số 78/2015/NĐ-CP và theo hướng khắc phục những bất cập đối với hộ kinh doanh bao gồm: quy định rõ ràng hơn về địa vị pháp lý, trách nhiệm dân sự của hộ kinh doanh, đảm bảo phù hợp với quy định của Bộ luật dân sự, bãi bỏ các hạn chế như chỉ được sử dụng dưới 10 lao động và giới hạn phạm vi kinh doanh trong quận, huyện đã đăng ký. Cơ quan chủ trì soạn thảo đã đánh giá tác động của việc bổ sung quy định về hộ kinh doanh và nhận thấy việc bổ sung quy định này không phát sinh các tác động tiêu cực đến hoạt động của hộ kinh doanh, không tạo thêm thủ tục hành chính, không tạo thêm gánh nặng về chi phí cho hoạt động của hộ kinh doanh theo quy định của dự thảo Luật. Các hộ kinh doanh đang hoạt động không phải đăng ký lại hoặc không phải đổi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động. Trong quá trình xây dựng Luật, Cơ quan soạn thảo đã tổ chức đánh giá một cách toàn diện không chỉ là đánh giá qua việc khảo sát của các hộ kinh doanh.

Về doanh nghiệp Nhà nước, một số ý kiến đồng tình với những sửa đổi như Dự thảo, một số ý kiến đề nghị giải thích rõ hơn về căn cứ để lựa chọn tiêu chí sở hữu trên 50%. Nhóm ý kiến khác cho rằng, việc lựa chọn tiêu chí sở hữu trên 50% là không hợp lý và đề nghị nâng tiêu chí này lên mức sở hữu trên 70% hoặc có cổ phần biểu quyết. Một số ý kiến đề nghị doanh nghiệp Nhà nước phải có sở hữu là 100%.

Xác định tiêu chí doanh nghiệp có cổ phần hoặc phần vốn góp chi phối của Nhà nước

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, trong quá trình soạn thảo Luật, nhiều phương án khác nhau để xác định tiêu chí doanh nghiệp có cổ phần hoặc phần vốn góp chi phối của Nhà nước đã được Ban soạn thảo phân tích, đánh giá tác động, so sánh cũng như tham vấn bao gồm 3 phương án. Thứ nhất là trên 35%. Thứ hai là trên 50% và thứ ba là trên 60%. So sánh lợi ích và tác động của 3 phương án nêu trên thì phương án 2, tức là phương án sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc là tổng số cổ phần có quyền biểu quyết thì được đánh giá là hợp lý nhất, bởi theo quy định của Luật doanh nghiệp, tỷ lệ sở hữu trên 50% vốn góp hoặc cổ phần có quyền biểu quyết sẽ đảm bảo Nhà nước chủ động trong việc ban hành đa số các quyết định thông thường của doanh nghiệp. Đối với quyết định quan trọng thì tỷ lệ sở hữu này cũng vẫn đảm bảo được quyền chi phối các quyết định quan trọng khác của doanh nghiệp.

Ngoài ra, phương án này có mặt tích cực hơn so với các phương án khác là do tính tương thích của hệ thống quy định pháp luật hiện hành. Bởi các quy định về giám sát, quản lý doanh nghiệp có phần vốn Nhà nước đã và đang phân loại được tiếp cận đối với doanh nghiệp có phần vốn của Nhà nước theo các tiêu chí tương tự như dưới 50% trên 50% và 100%, tức là các tiêu chí này hiện nay đang được sử dụng. Đồng thời, tỷ lệ 50% thì cũng phù hợp với cách phân loại doanh nghiệp Nhà nước theo các hiệp định thương mại đầu tư nước ta đã tham gia.

Khẳng định quyền tự quyết của doanh nghiệp trong việc sử dụng con dấu

Về vấn đề quản lý con dấu của doanh nghiệp, hiện có 2 nhóm ý kiến khác nhau. Một nhóm ý kiến các đại biểu đồng tình với việc sửa đổi các quy định về con dấu và cần trao cho các doanh nghiệp tự quyết định xem có hay không việc sử dụng con dấu. Đồng thời bỏ thủ tục thông báo mẫu dấu để làm giảm chi phí cho doanh nghiệp và cần phải sử dụng chữ ký điện tử thay cho con dấu. Nhóm ý kiến thứ hai cũng đề nghị duy trì con dấu như hiện hành để đảm bảo tính chính danh và phù hợp với đặc điểm, tình hình của nước ta.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Luật chỉ bãi bỏ quy định về thủ tục thông báo mẫu dấu cho các cơ quan đăng ký kinh doanh. Việc sửa đổi này không phải là bãi bỏ hoàn toàn việc sử dụng con dấu của doanh nghiệp mà chỉ tiếp tục khẳng định quyền tự quyết của doanh nghiệp trong việc làm dấu, sử dụng con dấu phù hợp với tính chất kinh doanh và mong muốn của nhà đầu tư cũng như doanh nghiệp.

Việc bãi bỏ thủ tục thông báo mẫu dấu này thì không chỉ có ý nghĩa trong việc cắt giảm chi phí không cần thiết còn giúp doanh nghiệp ý thức rõ hơn trong việc sử dụng con dấu. Doanh nghiệp sẽ chủ động hơn trong việc tìm kiếm và sử dụng các công cụ tốt nhằm xác minh năng lực của đối tác trước khi ký hợp đồng. Chủ động áp dụng các phương tiện về khoa học, công nghệ điện tử mới nói trên để kinh doanh và hội nhập tốt hơn vào thị trường quốc tế.

Bảo đảm hài hòa giữa lợi ích của doanh nghiệp và bảo vệ nhà đầu tư

Về việc phát hành trái phiếu riêng lẻ và công ty phát hành không phải là công ty đại chúng hiện có 2 nhóm ý kiến. Một là đồng tình với các nội dung của dự thảo Luật. Hai là, đề nghị phân tách rõ ràng giữa Luật chứng khoán và Luật doanh nghiệp về nội dung này. Liên quan đến vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Luật được sửa đổi nhằm quy định rõ công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn sẽ có quyền phát hành trái phiếu.

Về phương thức phát hành trái phiếu, Luật doanh nghiệp sẽ quy định về phát hành riêng lẻ trái phiếu của các đối tượng là công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, không phải là công ty đại chúng. Luật chứng khoán sẽ quy định về việc phát hành ra công chúng đối với trái phiếu của công ty đại chúng và công ty niêm yết. Dự thảo Luật đã bổ sung các quy định chi tiết hơn về điều kiện trình tự phát hành riêng lẻ trái phiếu của công ty không phải là đại chúng, đồng thời giao Chính phủ ban hành các nghị định quy định chi tiết về nội dung này. Ban soạn thảo sẽ tiếp tục tổng kết đánh giá toàn diện thực trạng phát hành trái phiếu riêng lẻ trong thời gian qua để có quy định chi tiết hơn về nội dung này trong dự thảo Luật trên nguyên tắc bảo đảm hài hòa giữa lợi ích của doanh nghiệp và bảo vệ nhà đầu tư.

Về các nội dung khác được các đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Cơ quan soạn thảo tiếp thu và sẽ cùng các cơ quan thẩm tra và cơ quan của Quốc hội tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện dự án Luật./.