ChuyenDoiSo

Theo Luật quy hoạch, QHTTQG là quy hoạch cấp quốc gia, mang tính chiến lược theo hướng phân vùng và liên kết vùng của lãnh thổ bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời; hệ thống đô thị và nông thôn; kết cấu hạ tầng; sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường; phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Đây là lĩnh vực mới, phức tạp và có nội dung liên quan đến đảm bảo quốc phòng, an ninh, đòi hỏi phải có sự chỉ đạo thống nhất của Chính phủ. Do vậy, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập Hội đồng quy hoạch quốc gia để chỉ đạo quá trình tổ chức lập quy hoạch này (Quyết định số 1226/QĐ-TTg ngày 24/9/2018). Tham gia Hội đồng có lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương. Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan thường trực của Hội đồng, thực hiện vai trò chủ đầu tư của dự án lập Quy hoạch tổng thể quốc gia và Quy hoạch vùng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn thành dự thảo Báo cáo thuyết minh nhiệm vụ lập quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Dự thảo đã được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Bộ để xin ý kiến các tổ chức, cá nhân.

Theo Dự thảo, việc xây dựng QHTTQG trong giai đoạn 2021-2030 cần phải quan tâm đến những vấn đề như cụ thể hóa những định hướng tổng quát rõ ràng về phát triển không gian đối với các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường có tầm quan trọng cấp quốc gia, quốc tế và có tính liên vùng mang tính chiến lược trên lãnh thổ. Đồng thời, phải tạo bộ khung cơ sở phát triển tạo dựng nền tảng kết nối, đồng bộ, hệ thống hữu cơ chặt chẽ cho các loại hình quy hoạch khác, đặc biệt là các quy hoạch cùng cấp. Nâng cao và phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế so sánh và lợi thế cạnh tranh của lãnh thổ Việt Nam, trong đó phải xác định được mức độ ưu tiên và việc lựa chọn những lãnh thổ động lực cho phát triển, lãnh thổ hạn chế phát triển, lãnh thổ cần bảo tồn, bảo vệ, các điểm kết nối đối ngoại,… Bên cạnh đó, phải bảo đảm tính hài hòa, khả năng sức chứa, tính dự trữ, khả năng đàn hồi, chống chịu trong phát triển lãnh thổ. Phải bảo đảm tính khả thi về hỗ trợ tài chính cũng như việc huy động nguồn lực thực hiện QHTTQG, đặc biệt là những dự án hạ tầng như đường cao tốc Bắc - Nam, đường cao tốc ven biển, sân bay quốc tế.

Phạm vi quy hoạch của QHTTQG là toàn bộ lãnh thổ, lãnh hải của Việt Nam bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời mà Việt Nam có chủ quyền và quyền chủ quyền. Ranh giới lập QHTTQG là toàn lãnh thổ của quốc gia, gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời (Điều 1, Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời”).

Thời kỳ quy hoạch là giai đoạn 2021-2030, có tầm nhìn đến năm 2050 đảm bảo phù hợp với giai đoạn thực hiện và tầm nhìn của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030, vừa đảm bảo tuân theo quy định của Điều 8, Luật quy hoạch với tầm nhìn từ 30 đến 50 năm.

Quan điểm lập QHTTQG giai đoạn 2021-2030, có tầm nhìn đến năm 2050 là tuân thủ và phù hợp với quan điểm phát triển của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030. Lập QHTTQG theo hướng tích hợp, tổng thể, bảo đảm tính thống nhất, liên kết có hệ thống giữa các đối tượng của quy hoạch và được thực hiện theo hướng phát triển bền vững, hợp lý giữa phát triển các vấn đề về kinh tế - xã hội - môi trường - văn hóa - quốc phòng, an ninh và đối ngoại, trong đó tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh của lãnh thổ. Đồng thời, bảo đảm hài hòa lợi ích của nhà nước (quốc gia) - địa phương - doanh nghiệp và người dân, trong đó lợi ích quốc gia là trên hết cũng như bảo đảm tính đàn hồi, tính dự trữ và tăng cường khả năng chống chịu và phòng ngừa thảm họa của lãnh thổ. Bảo đảm yêu cầu hoạch định và phát triển trên toàn bộ không gian lãnh thổ quốc gia hướng đến mục tiêu phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu; phân bổ, khai thác và sử dụng hợp lý, hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn các di tích lịch sử - văn hóa, di sản văn hóa, di sản thiên nhiên cho các thế hệ hiện tại và tương lai. Việc phân bố phát triển không gian trong quá trình lập quy hoạch phải bảo đảm thống nhất giữa kết cấu hạ tầng, phân bổ đất đai và bảo vệ môi trường, dịch vụ hệ sinh thái.

Cùng với đó, việc lập QHTTQG phải bảo đảm tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các bên liên quan trong quá trình lập và triển khai thực hiện và giám sát quy hoạch; trong đó bảo đảm quyền tham gia ý kiến của cơ quan, tổ chức, cộng đồng và cá nhân trong quá trình lập quy hoạch. Bảo đảm giảm thiểu các tác động tiêu cực do kinh tế - xã hội, môi trường gây ra đối với sinh kế của cộng đồng, người cao tuổi, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số, phụ nữ và trẻ em. Quá trình lập quy hoạch phải được kết hợp với các chính sách khác thúc đẩy phát triển các khu vực khó khăn, đặc biệt khó khăn và bảo đảm sinh kế bền vững của người dân trong các khu vực này.

Đồng thời, bảo đảm tính khoa học, ứng dụng công nghệ hiện đại trong quá trình lập quy hoạch; đáp ứng được các tiêu chuẩn, quy chuẩn, kỹ thuật và phù hợp với yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế của đất nước. Nội dung các hợp phần quy hoạch phải thống nhất, liên kết với nhau và được thể hiện bằng báo cáo quy hoạch và hệ thống sơ đồ, bản đồ, cơ sở dữ liệu về quy hoạch.

Việc lập QHTTQG nhằm mục tiêu xây dựng khung phát triển về không gian quốc gia, tạo nền tảng cơ sở cho xây dựng và kết nối đồng bộ, thống nhất và hiệu quả các loại hình quy hoạch khác theo Điều 5 và Điều 6 của Luật quy hoạch. Đồng thời, tối ưu hóa và bảo đảm tính khả thi, bền vững trong quản lý, bảo vệ, khai thác và sử dụng các nguồn lực phục vụ phát triển đất nước. Nâng cao năng lực cạnh tranh lãnh thổ của quốc gia, tạo dựng sự phát triển hài hòa, bền vững giữa các vùng và địa phương; bảo đảm khai thác tốt nhất tiềm năng, lợi thế của quốc gia, vùng, địa phương và khả năng hội nhập. Qua đó, góp phần tạo ra nhiều việc làm, ổn định sinh kế, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Đây là công cụ hiệu quả, hiệu lực của nhà nước trong việc điều hành phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời là sự kết nối chặt chẽ giữa Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm và 5 năm.

Việc lập quy hoạch phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động quy hoạch được quy định tại Điều 4, khi lập QHTTQG, đồng thời phải bảo đảm các nguyên tắc như tính bền vững và dài hạn. Theo đó, phải đảm bảo lập quy hoạch dựa trên cả ba trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường cho một thời gian dài, tầm nhìn đến năm 2050. Đồng thời, phải đảm bảo tính khả thi trong triển khai, phù hợp với nguồn lực thực hiện của quốc gia giai đoạn 2021-2030 và khả năng huy động nguồn lực trong tầm nhìn đến năm 2050; xây dựng các phương án, định hướng phát triển phù hợp với xu thế phát triển và vận động của bối cảnh trong và ngoài nước, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đảm bảo tính kế thừa và tính mở để tiếp cận các phương pháp quy hoạch hiện đại; nội dung quy hoạch sẽ chọn lọc, kế thừa các chủ trương chính sách lớn của Đảng và Nhà nước (trong đó có cụ thể hóa các nội dung của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020 và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030) cũng như các quy hoạch cấp quốc gia trước đó.

Bên cạnh đó, phải đảm bảo tính thị trường trong việc huy động các yếu tố, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia cũng như trong xây dựng định hướng phát triển, tổ chức không gian phát triển các các ngành, lĩnh vực trên địa bàn; đảm bảo nguyên tắc thị trường có sự quản lý của Nhà nước trong phân bổ nguồn lực. Đảm bảo tính liên kết không gian, thời gian trong quá trình lựa chọn các công cụ sử dụng trong hoạt động quy hoạch./.